Even ten zuiden van Maastricht wordt in een voormalige fabriekshal een culturele broedplaats ingericht. Van een leien dakje ging het allemaal niet met AINSI. Toch staat deze maand de eerste theateropvoering gepland en zullen jonge ondernemers er hun intrek nemen. “Waarom zou je alle nieuwe initiatieven in de binnenstad proppen?”

AINSI, de culturele voorstad van Maastricht

“Achter onze rug en over onze hoofden heen draaien de machines. Vrachtwagens rijden af en aan. En aan de overkant worden bijna dagelijks schepen volgeladen met cement.” Fons Dejong laat zien hoe een transportband cementfabriek ENCI verbindt met een losplaats aan de Maas. De verbinding loopt dwars door de nieuwe Maastrichtse cultuurtempel AINSI, die onderdak heeft gevonden in een hal waar vroeger cementzakken werden afgevuld. Artistiek coördinator De Jong gaat niet gebukt onder de industriële bedrijvigheid die AINSI, nieuwe broedplaats van kunsten en creatief ondernemerschap, omringt. Hij vindt de drukte eerder inspirerend dan belemmerend.

AINSI is een nogal pretentieuze afkorting van Art, Industry, Nature, Society and Innovation. In de uitspraak, op zijn Frans graag, verwijst de naam ook naar cementfabriek ENCI, die een jaar of vijf geleden de gemeente vroeg of die interesse had in een leegstaande, in 1927 door architect Peutz gebouwde fabriekshal.
De stad had er wel oren naar. ‘Nieuwe ideeën in oude gebouwen’ is het adagium van de creatieve industrie, een concept dat volgens de wegbereider, de Amerikaanse econoom Richard Florida, de Westerse economie kan vernieuwen. Maastricht, geteisterd door een stevige teruggang in de traditionele maakindustrie, is een van de steden de creatieve industrie hebben omarmd om de plaatselijke economie een impuls te geven.
Amper een maand voor de ingebruikneming (op 22 september is de eerste voorstelling) oogt AINSI nog allesbehalve als een flonkerende cultuurtempel die op het punt staat de deuren te openen. Lassers zijn druk in de weer met een stalen aanpassing van de betonconstructie. Bouwvakkers dichten de doorgangen naar de cementfabriek met stof- en geluidwerende wanden zodat kunstenaars en culturele ondernemers er ongestoord aan de slag kunnen.
Eigenlijk had AINSI een jaar geleden al open moeten zijn. Drie gebruikers, kunstencentrum Marres, muziekwerkplaats Intro/In Situ en de Limburgse Federatie voor Amateurtoneel, haakten echter af waardoor het project stil kwam te liggen. De impasse werd pas doorbroken toen de Maastrichtse theaterdirecteur Guido Wevers er de schouders onder zette. Zijn Theater aan het Vrijthof wordt zelf een van de gebruikers (met festivals als Musica Sacra en de Nederlandse Dansdagen), waarmee tevens het gapende gat in de exploitatie kon worden gedicht. Dat theaterpodium krijgt een plek op de eerste verdieping. In dezelfde, 1200 vierkante meter grote ruimte is ook een presentatieruimte van het Euregionale platform Gemaal voorzien.
Daarmee is de zaak nog niet rond. Bij de entree op de begane grond komt een soort grand café, maar de uitbater is nog niet bekend. Op de tweede verdieping wordt de laatste hand gelegd aan vijftien zonovergoten kunstenaarsateliers van elk vijftig vierkante meter. “Bij het eerste interesseonderzoek hebben zich dertig kandidaten gemeld”, zegt Anne van Aalst van de Samenwerkende Ateliers Maastricht. Ze schat dat de helft van hen zich definitief zal aanmelden voor een atelier, à 225 euro per maand. “Maar omdat de streefdatum van 1 september niet is gehaald, hebben we nog even de tijd.”
De bovenste verdieping is door de stichting NC Maastricht gehuurd. NC staat voor New Creatives; de afkorting dient in het Engels te worden uitgesproken. Volgens het door NC Maastricht ontwikkelde Incubator-principe kunnen zich hier vijftien startende ondernemers vestigen. Ze worden geacht na drie jaar door te stromen naar elders, zodat ze plaats kunnen maken voor een volgende lichting.
“Ons doel is werkgelegenheid creëren in de creatieve industrie”, zegt NC-voorzitter Henri van Muyden. De werkruimtes – met een vorstelijk uitzicht over de Maasvallei – zijn nog niet opgeleverd, maar “via de tamtam” heeft Van Muyden begrepen dat er veel belangstelling is. Hoewel het voortdurende oponthoud hem op de zenuwen begint te werken, gaat hij ervan uit dat eind september de eerste starters hun intrek kunnen nemen. Ze zullen door ervaren coaches begeleid om hen “de finesses van het ondernemen bij te brengen.” De huurprijs voor deze ruimtes zal marktconform zijn, zegt Van Muyden. Zijn schatting komt uit op zo’n 630 euro per maand.
Een van de kritiekpunten op AINSI is dat het te ver verwijderd ligt van de Maastrichtse binnenstad. “Het is 1800 meter van de Kennedybrug, en tien minuten fietsen van het Vrijthof”, repliceert coördinator Fons Dejong, die het traject dagelijks fietst. “En er is hier volop parkeerruimte. Gratis!” Liever karakteriseert hij AINSI als een buitenkans voor Maastricht. “Waarom zou je alle nieuwe initiatieven in de binnenstad proppen? Wij pakken het anders aan. Als je iets niet probeert, kom je er ook nooit achter of het kans van slagen heeft. We zullen zien.”

De eerste opvoering in AINSI is Luilekkerland, een theaterstuk van negen jonge makers van Toneelacademie en de Academie voor Beeldende Kunsten op 22 september. Zie ook www.musicasacramaastricht.nl

* Beelden uit de Peutzhal, binnenkort het onderkomen van de culturele broedplaats AINSI in Maastricht. foto’s Zuiderlucht