Soms herken je in de kunst een thema dat min of meer gelijktijdig als inspiratiebron opduikt bij verschillende kunstenaars. Het is dan alsof zo’n thema in de lucht hangt, alsof de tijdgeest het oproept. Een voorbeeld zijn de sculpturen die Berlinde de Bruyckere het afgelopen jaar realiseerde en die sinds half februari in het Bonnefanten op zaal staan. Geïnspireerd door de onbaatzuchtige compassie en medemenselijkheid van de zorgmedewerkers tijdens de wereldwijde corona pandemie, raakte De Bruyckere in de ban van de engel als thema voor haar nieuwe werken. Het resulteerde in een aantal mysterieuze schepsels, ongrijpbaar zoals engelen dat nu eenmaal zijn, troostrijk en duister tegelijkertijd.
Duister is ook de engel die Billie Eilish ten tonele voert in de videoclip bij het nummer All the Good Girls Go to Hell. De zangeres vertolkt hier een engel die door een gat in de wolken naar de aarde tuimelt en in een poel van olie terecht komt. Moeizaam beweegt ze zich voort, terwijl ze de van olie druipende vleugels achter zich aansleept, waarna eerst het oliespoor en vervolgens de vleugels zelf vlam vatten. Als tenslotte alles in lichterlaaie staat zien we de silhouetten van danseressen in het vuur.
Het thema van Lucifer, de gevallen engel, blijkt zich goed te lenen voor een waarschuwende popsong over milieuvervuiling en klimaatverandering: ‘Mijn Lucifer is eenzaam / er valt niets meer te redden’ zingt Eilish, en over bosbranden en stijgend water. Maar ook: ‘Petrus is op vakantie’ en ‘de hemelpoort ziet eruit als een versperring’. Kortom, het lijkt onvermijdelijk dat alle lieve meiden naar de hel gaan.
Zowel De Bruyckere als Eilish reageert op mondiale problemen die de mens over zichzelf heeft afgeroepen. Maar terwijl de gevallen engel van Eilish zich afvraagt waarom de mensheid nog gered moet worden als hij zo dwaas is, zijn de engelachtige wezens van De Bruyckere impliciet een subtiele uitnodiging om in actie te komen. Vraag en antwoord als twee kanten van dezelfde medaille.
STIJN HUIJTS
Stijn Huijts, directeur van het Bonnefantenmuseum Maastricht, en Dingeman Kuilman, directeur Stedelijk Museum Breda, schrijven op deze plek bij toerbeurt over beeldende kunst en andere zaken.
Dit artikel is onderdeel van &PAPER en valt buiten de verantwoordelijkheid van de ZOUT hoofdredactie.
