Alleen op de wereld
Ooit sponsorde Ap Verheggen een expeditie van de bevriende bergbeklimmer Harry Kikstra naar de Mount Everest. Kikstra zag er de dood in de ogen, verloor zijn Italiaanse medeklimmer maar kapte op verzoek van Verheggen bij de top wel enkele stenen los die zouden dienen als letterlijk en figuurlijk hoogtepunt van diens werk The Sky is no Limit. Verheggen wilde ermee aantonen dat je de wereld binnen handbereik hebt en alle beperkingen kunt slechten zolang je er maar alles voor over hebt en groot probeert te denken.
De interesse van Ap Verheggen (Sittard, 1964) in de Arctische culturen werd gewekt nadat hij op een van de meest internationale plekken van Nederland, namelijk het hoofdkantoor van Shell EPI in Rijswijk, een knap staaltje had geleverd door de wereld in zeven enorme bronzen schillen te snijden, die rechtop te zetten en te bestrooien met bergen en dieptes. Verheggen: “Ik kreeg toe van iemand de tip dat de Inuït op de Noordpool beelden maken die symbool staan voor de wereld.” Hij boekte een retourtje Canada en ging op onderzoek uit.
De symboliek klopte, alleen bleken de Eskimo’s, zoals de Inuït ook wel bekend staan, de wereld een stuk kleiner te zien dan wij. Hun symbool van de wereld is een beeld genaamd Inukshuk, een stapeling van stenen waarvan de vorm essentiële informatie overdraagt. Ze staan her en der verspreid over de pool en geven aan dat een plek bijvoorbeeld geschikt is voor zeehondenjacht of visvangst, of ze dienen als wegwijzer. Verheggen: “De symboliek vond ik meteen geweldig. Die beelden vertellen verhalen. De Inuït dachten lange tijd alleen op de wereld te zijn. Door het plaatsten van de beelden hielpen ze elkaar te overleven. Ze zijn opgebouwd uit grote en kleine stenen die allemaal even belangrijk zijn voor het dragen van de constructie. Trek je er één steen uit dan flikkert het ding in mekaar.”
Ap Verheggen keerde terug, leefde enige tijd met de Eskimo’s en vernam van hun zorgen. “De problematiek van de Noordpool is groter dan alleen het uitsterven van de ijsbeer zoals hier wel eens wordt gedacht. Over het instorten van de cultuur van de Inuït hoor je weinig. De politieke strijd om de Noordpool is in volle hevigheid losgebarsten. Hun cultuur staat aan de rand van de moderne maatschappij en dreigt in te storten. De Inuït weten inmiddels dat de wereld veel groter is, ze wonen niet meer in iglo’s en trekken niet meer met hun honden rond als nomaden. Jagen wordt vrijwel onmogelijk omdat het zee-ijs steeds onbetrouwbaarder wordt. Daardoor worden ze steeds meer opgesloten in een steeds kleinere wereld. Een soort van Alcatraz: hun eigen nederzetting.” Met alle gevolgen van dien: s’ werelds hoogste geboortecijfers die statistisch gecompenseerd worden met indrukwekkende zelfmoordcijfers. Geweld, drugs en drank hebben hun intrede gedaan op de Noordpool.
Verheggen wil meer betekenen voor de Inuït dan enkel te wijzen op de factoren die de cultuur van het volk bedreigen. Zo ontwierp hij een kek sneeuwbrilletje waarvan de opbrengsten gaan naar een kindertehuis in Uummannaq, Groenland. Verheggen: “De bril is zo opvallend dat iedere drager geconfronteerd wordt met de vraag over de herkomst ervan. Het verhaal over de problemen rond Arctische cultuur komt zo vanzelf in roulatie.”
In de Verenigde Staten, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Finland en Groot Brittannië plaatste de kunstenaar diverse Inukshuk-beelden. Zijn ze in het poollandschap onmisbaar om te overleven, elders zet Verheggen ze neer in de hoop een bijdrage te kunnen aan het overleven van een cultuur. Over de dreigende ondergang van de Inuïtcultuur maakte hij ook een documentaire ‘The road to nowhere’. Zijn acties en videoclips hebben steun gekregen van de Verenigde Naties.
Klapstuk wordt het plaatsen van een enorme Inukshuk op een gletsjer. De smeltende gletsjer zal het beeld langzaam mee naar de rand voeren waar het uiteindelijk in zee zal storten. Dat proces zal live via een webcam op internet gevolgd kunnen worden. Volgens Ap Verheggen een afspiegeling van wat er met de Inuïtcultuur zal gebeuren als de wereld niet ingrijpt.
