De serie Get Lost brengt maatschappijkritische voorstellingen uit verre oorden naar onze theaters. Curator Frie Leysen wil de comfortabele westerse visie ter discussie stellen. “Als je ramen en deuren dichthoudt, gaat het stinken in huis.”
Als klein meisje droomde Wen Hui (1960) van een rol in Red Women Detachment. De maoïstische dansvoorstelling over een meisje dat zich bevrijdt van haar onderdrukker en zich vervolgens aansluit bij communistische strijders, was sinds Mao’s Culturele Revolutie vaste prik in de Chinese opvoeding. In een perfect gedrilde groepschoreografie zwaaien ballerina’s in kekke uniformen met pistolen en zwaarden. Stoer én elegant. Welk meisje wil dat nou niet?
Maar Wen Hui werd ouder en wijzer. Als choreografe en oprichtster van het eerste onafhankelijke Chinese dansgezelschap greep ze in 2014 de vijftigste verjaardag van Red Woman Detachment aan om het stuk kritisch tegen het licht te houden. “Ons lichaam is ons archief”, vertelt Wen in een filmpje over Red, de dansvoorstelling over het maoïstische ballet van weleer. “Belangrijke gebeurtenissen zijn gemarkeerd in ons lijf.” Als research interviewde Hui de choreograaf en dansers van het origineel. In haar versie van Red werkt ze onder meer met een 60-jarige ballerina die het stuk in de jaren zeventig vele malen danste. Met Red wil Hui dansers en publiek laten reflecteren op een discutabel hoofdstuk uit het Chinese verleden. Daarmee creëerde ze geen comfortabele positie voor zichzelf: de Chinese autoriteiten bekijken haar werk met argusogen.
Wens werk heeft de urgentie waar Frie Leysen als curator van Get Lost naar zoekt. Get Lost haalt niet-Westerse theater- en dansvoorstellingen naar Nederland en België. Dit seizoen zijn het er vier, waaronder Red. Leysen heeft haar sporen verdiend in de culturele sector en won in 2014 de prestigieuze Erasmusprijs. We spreken haar een dag na de aanslagen in Parijs. Zij is dan in Beiroet, waar ‘die andere’ aanslag plaatsvond. Leysen is verontwaardigd over de wereldwijde aandacht voor Parijs en het gebrek daaraan voor Beiroet. Op de vraag hoe de politieke situatie het creatieve klimaat beïnvloedt, antwoordt ze: “Het politieke gekakel is weerzinwekkend. Het is koren op de molen van rechts en het versterkt de angst, de onverdraagzaamheid.” Werk aan de winkel voor kunstenaars? Leysen: “Via kunst kunnen we het publiek confronteren met de rijkdom en de gevoeligheden van andere culturen als tegengif tegen de intolerantie.”
Over intolerantie en discriminatie gaat Blood Links, de tweede voorstelling in de serie. William Yang, een Australiër met Chinese roots, gaat aan de hand van foto’s en verhalen op zoek naar zijn eigen identiteit. Yang: “Eigenlijk ben ik een banaan. Geel van buiten en wit van binnen. Ik voel me Australisch, maar ik zie eruit als een Chinees.” Zijn Chinese moeder voedde hem Australischer op dan de gemiddelde Australiër, toch ging Yang op zoek naar wat zijn wortels voor hem betekenen.
Hoe uiteenlopend ook, de voorstellingen van Get Lost bieden geen hapklare brokken. Daarvoor moet je niet bij Frie Leysen zijn. Haar hele carrière pleit ze voor kunst die gemaakt wordt vanuit urgentie en niet omdat ze toevallig binnen een bepaalde cultuurnota vallen. De invloed van andere culturen is daarom essentieel: “De confrontatie met de ander inspireert me. Als je ramen en deuren dichthoudt, gaat het stinken in huis. Kunstenaars uit andere delen van de wereld hebben een radicaal andere blik op de tijd waarin we leven.”
Volgens Leysen dreigen onze makers pleasers te worden die zich plooien naar de wensen van beleidsmakers. In andere delen van de wereld, zoals in Beiroet, is dat wel anders. “Hier zijn geen subsidies… Het gebrek aan infrastructuur maakt dat alleen gedreven kunstenaars die een sterke noodzaak voelen, overblijven.”
Echter, de neiging tot behagen ligt ook daar op de loer: “Kunstenaars hier kijken naar het Westen, waar wél middelen en mogelijkheden zijn.” Een groot gevaar, vindt Leysen: “Zodra ze de eigen context loslaten, verliezen makers hun geloofwaardigheid.” Ze blijft hameren op het belang van kunstenaars voor de maatschappij. In haar Erasmustoespraak greep ze in het bijzijn van onze koning haar kans om de noodklok te luiden: “Majesteit, uw land is een plek geworden waar de kunsten nog nauwelijks kunnen ademen.” De voorstellingen van Get Lost zullen ongetwijfeld voor wat extra zuurstof zorgen.
Red door Living Dance Studio, op 2 maart. Blood Links door William Yang, op 15 maart. Fire Desire door Chandralekha Dance Company, op 29 maart. Adonde van Los Muertos – Lado A door Grupo Krapp, op 26 april. De voorstellingen beginnen om 20.30 uur in Theater Heerlen. parkstadlimburgtheaters.nl
