De tentoonstelling van beeldhouwer Désirée Tonnaer in het onlangs verbouwde Museum aan het Vrijthof in Maastricht bestaat uit twee delen. Het is geen slecht idee om te beginnen met deel twee.
Dat deel biedt een overzicht van Tonnaers beelden in de openbare ruimte. We zien een schaalmodel van twee parende libellen. Het origineel staat in de Geusseltvijver aan de noordrand van Maastricht. We stuiten op een stukje van de afsluitpoort van winkelcentrum Entre Deux. Op het eerste gezicht lijken het bloemen, maar als je beter kijkt zie je dat het spiralen zijn: ontkrullende blaadjes van de varen, om precies te zijn. (Entre Deux ligt op een steenworp afstand van het museum, net aan de andere kant van het Vrijthof. Als de winkels open zijn moet je naar het kunstwerk zoeken. Namens het hek pleit ik voor afschaffing van de koopzondagen, zodat het tenminste één dag per week te zien is.)
Er zijn ook foto’s en modellen van werk ver buiten de regio. Een esdoornzaadje – zo’n vleugeltje dat helikopterend naar beneden dwarrelt, maar dan zes meter hoog – voor het kantoor van het waterschap in Tiel. Een maquette van een ander hek met zaad- en bladmotieven dat later dit jaar geplaatst zal worden in het winkelhart van Den Haag.
De buitenbeelden van Désirée Tonnaer (Thorn, 1955) zijn monumentaal en poëtisch tegelijk. Van de ruimte waarin ze gepresenteerd worden kun je dat helaas niet zeggen. Bij de recente verbouwing van het museum werd een achttiende-eeuwse woning bij het complex getrokken en de tussenliggende cour overkapt. Voor- en achterhuis werden verbonden door loopbruggen en een soort glazen doos. Het museum spreekt van een ‘juwelenkist op naaldhakken’. Die kist staat dan wel danig middenop de historische binnenplaats. Aan de achterkant ervan, ingeklemd tussen een glaswand, een witgepleisterde gevel en een doorzichtige liftschacht, blijft een rommelige, langwerpige ruimte over. Daarmee moet Tonnaers buitenwerk het doen.
Het andere deel van de tentoonstelling bevindt zich op de begane grond van de glazen doos. Daar is de sfeer, met dank aan de gordijnen, aanzienlijk meer verstild. We vinden er een aantal in eigen beheer gemaakte beelden, de meeste van wat vroeger datum en met een zichtbaar religieus karakter.
Een groot bronzen herfstblad en een beeld van een hurkende Peruaanse mummie, direct bij de ingang, zetten de toon. De mummie correspondeert met een uitgemergelde Maria Magdalena van hetzelfde grauwe, gebarsten keramische materiaal. Daarnaast hangt een broos en breekbaar kruisbeeld. Désirée Tonnaer vertelde me dat het is gemaakt van in brons gegoten papieren handdoekjes. Als je het weet herken je de stroken. De bovenste, naar voren gekrulde balk zou het hoofd van Christus kunnen zijn maar heeft ook iets van een gebogen vogelkop. Tonnaer noemde het beeld De Pelikaan. De vogel pikt zichzelf in de borst om haar jongen met haar eigen bloed te voeden – een klassiek christelijke symbool voor Christus. Wat mij betreft het hoogtepunt van de tentoonstelling.
Na een bezoek aan Tonnaers huiskapel kijk je met andere ogen naar haar werk in de openbare ruimte. Je ziet zaden, libellen en bladeren, maar eigenlijk gaat het over groei en verval, geboorte en dood. Dat is mooi in het winkelcentrum.
Désirée Tonnaer – Reflect Nature! Van 11 maart t/m 1 juni 2014 in Museum aan het Vrijthof in Maastricht.
