Ik vraag me wel eens af hoe de muziek die ik hoor van invloed is op de tentoonstelling die ik daarna bezoek. Ik reed naar Venray en draaide het strijkkwartet van de Finse componiste Kaija Saariaho. Hoge, lang aangehouden tonen zwollen aan, vormden schrille clusters en zwakten weer af. Soms leek het alsof ik vier hyena’s in de achterbak had. Vooral in de Roer-tunnel bij Roermond klonk het zeer onheilspellend.

Aangekomen in Odapark in Venray zag ik gestolde schreeuwen, dodenmaskers en glazen leidingen met sporen van bloed. Ik zag koppen die met scharen en andere puntige voorwerpen werden doorboord. De vier hyena’s liepen hoogstwaarschijnlijk vrij rond door het bos rondom de tentoonstellingsruimte. Het onheil was gesticht door de Nederlandse Kiki Lamers en de Belgische Sofie Muller.

Het werk van Sofie Muller (Sint-Niklaas, 1974) zette de zaken het meest op scherp. De blikvanger van haar bijdrage aan de duo-tentoonstelling is een grote mobiel van metalen buizen en laboratoriumglaswerk. Tangen, scharen, injectiespuiten en glazen kolven rinkelen zachtjes tegen elkaar. Ertussen hangen talloze zwartgeblakerde hoofdjes. Ze lijden in eenzaamheid of kijken naar elkaar. Een nachtmerrie over een ziekenhuis zou er zo uit kunnen zien.

Kiki Lamers (Nijmegen, 1964) werd bekend met indringende kinderportretten. Ze waren in ijle kleuren geschilderd en suggereerden onschuld, onzekerheid, boosheid, binnenpret, verveling – vaak dit alles tegelijk en dat was hun grote kracht. De laatste tijd werden haar schilderijen grijzer en abstracter. Het eigenlijke onderwerp raakte meer en meer op de achtergrond. Tijd voor iets nieuws. In het Europees Keramisch Werkcentrum in Den Bosch legde ze zich toe op het maken van keramische beelden. Net als in haar schilderijen besteedde ze veel aandacht aan de ‘huid’ van haar werk. In Venray staan nu haar koppen. Sommige zijn bijna wit, andere hebben bronskleurige vlekken en diepbruine oogkassen of zijn haast lava-achtig verweerd. Een aantal van de koppen komt nog maar net uit de oven, maar je kunt je niet aan de indruk onttrekken dat ze al veel hebben meegemaakt.

Kiki Lamers en Sofie Muller houden zich ieder op hun eigen manier bezig met de duistere wisselwerkingen tussen lichaam en geest. Beiden proberen ze iets zichtbaar te maken van wat er onder de huid gebeurt, wat je niet kunt en misschien ook wel niet wilt zien, maar wat wel degelijk ons leven bepaalt – scharen, onzekerheid, hyena’s. Toen binnen Odapark de eerste plannen voor deze tentoonstelling ontstonden, was Kiki Lamers’ overstap naar de keramiek er nog niet bekend. Evenmin was voorzien dat Sofie Muller in haar nieuwste werk losse hoofdjes in plaats van hele figuren zou gaan gebruiken. Het leidt tot verrassende visuele parallellen, een cadeautje dat de bezoeker aanspoort na te denken over de inhoudelijke verbindingen tussen het werk van beide kunstenaars.

En wat zou ik gezien hebben als ik onderweg naar Venray geen Saariaho maar Bach had geluisterd? Het zou me zijn opgevallen dat sommige van Kiki Lamers’ beelden, ondanks alles, een heel serene blik hebben. En dat de hoofdjes van Sofie Muller vaak steun bij elkaar zoeken. Dat zit er ook in.

Kiki Lamers en Sofie Muller – Grave Souls & Secrets II. Met literaire bijdrage van Eveline Vreeburg. Van 25 mei t/m 31 augustus in Odapark Venray. www.odapark.nl