In 2017 bezochten ZL-medewerkers Dieter van den Bergh en Joyce van Belkom Wit-Rusland. Op uitnodiging van ZL ExtraTijd doken ze in hun archief en haalden een herinnering op.

Nee, onder geen beding mochten we de transitzone verlaten, toen we in Minsk moesten wachten voor de overstap naar Almaty. Qua reizen waren we iets gewend, maar veel surreëler dan die vijf, zes uur in die rare, lege hallen op het doodstille oer-Sovjetvliegveld werd het niet gauw. Samen met een handjevol mensen – vooral sporters – doodden we de tijd, lopend door de hallen en hangend bij een barretje, dat soms ineens bemand was. Betalen kon met roebel, dollar of euro. We maakten er een sport van om bij de barman één Wit-Russische roebel te bemachtigen. Voor onze verzameling. Onmogelijk, ‘strikt verboden!’.

Wit-Rusland – of Belarus zoals we nu moeten zeggen – lonkte kortom. Een jaar later gingen we terug, mét visum en wederom jonge dochter, de ultieme dekmantel. Op het Onafhankelijkheidsplein voor het parlement (foto, met Lenin op de achtergrond) was het rustig, leeg zelfs, in tegenstelling tot de afgelopen weken, toen het er geregeld zwart zag van de demonstranten. Fotograferen was er verboden. Dus wie doet dat nou? Oh ja, naïeve toeristen. We lachten de toegesnelde politieagent vriendelijk toe en wezen op onze dochter: ‘Foto, met Lenin!’ >>>

Onafhankelijkheidsplein in Minsk, met het parlement en op de achtergrond Lenin. foto Joyce van Belkom

Voor wie niet beter weet, lijkt Belarus op het eerste gezicht een opvallend schoon, veilig en modern land, voor ex-Sovjetbegrippen dan. Dat er achter die façades repressie en leed schuilgaat, werd de afgelopen weken pijnlijk duidelijk voor het oog van de hele wereld. Repressie die je bijvoorbeeld kon voelen op de lokale zwarte markt. “U zocht dus een écht Wit-Russisch shirt?”, lachte de jonge verkoper, voordat hij een roodzwart shirt met ooievaar onder de toonbank vandaan toverde. “Hier, van de oppositie. Doe het vooral niet aan op straat.” Op het shirt een cyrillische tekst, maar de betekenis moesten we maar raden. “Iedereen kan meeluisteren.” Ook anderen op de markt doken weg bij het zien van het shirt. Pas over de grens in Litouwen durfde een Wit-Russische medepassagier in de trein het aan. “Belarus, land of freedom, staat er. Het is ironisch. Maar levensgevaarlijk.”

Lees hier het blogbericht met de foto’s van destijds.

Gebouw van de geheime dienst, die in Wit-Rusland nog gewoon KGB heet. foto Joyce van Belkom