De topstukken van het Rijksmuseum, het Louvre en het MoMA kennen we. Hoe zit het met de meesterwerken dichter bij huis? Zoals Six Rejected Faces van Marlene Dumas, deel uitmakend van de vaste collectie van Schunck in Heerlen.
Zes gezichten staren je aan, gezichten met een rafelrandje. Niet bijster knap of vrolijk. Gezichten van gewone mensen. Onopvallend, maar toch ook weer niet. Ze blijven je bij, die gezichten.
Het gaat om Six Rejected Faces, zes afgewezen gezichten, een werk van Marlene Dumas (Kaapstad, 1953). Zij groeide op in het door rassenstrijd en Apartheid getekende Zuid-Afrika. De periode liet diepe sporen na bij de kunstenares. Haar werk gaat altijd over tegenstellingen. Over mensen en hun uiteenlopende gedachten, gevoelens, normen en waarden. Maar het gaat ook over politieke en ethische kwesties. Ze plaatst vraagtekens bij de ongelijkheid tussen rassen, en die tussen mannen en vrouwen, maar ook bij onze schoonheidsidealen.
De in Amsterdam woonachtige kunstenares verbeeldt haar personages nooit mooier dan ze zijn, eerder lelijker. Met krassen in het gezicht of vegen. Nooit lachend, altijd droevig of neutraal. Haar schilderijen zijn emotioneel beladen, al kun je er nooit precies de vinger op leggen waarom dat zo is. Met de titels geeft zij aanwijzingen, zoals bij Six Rejected Faces uit 1993. Van wie de afgewezen gezichten zijn, doet er niet toe. De vraag waarom zij zijn afgewimpeld evenmin. Het gaat erom dat mensen om allerlei redenen worden afgewezen: om hun huidskleur, hun geslacht, hun geaardheid of omdat ze simpelweg niet mooi of slim genoeg zijn.
Marlene Dumas put haar inspiratie uit een eigen beeldarchief van krantenknipsels, afbeeldingen uit media en foto’s. Die onophoudelijke stroom beelden beïnvloedt de manier waarop wij elkaar en de wereld om ons heen waarnemen. Voor Six Rejected Faces heeft zij polaroids nageschilderd en bewerkt. Door de kleuren en vormen te veranderen en er meer contrast in aan te brengen, wil ze de beelden een nieuwe betekenis geven. Het zijn niet langer portretten, maar psychologische studies.
Dumas laat zien dat de schilderkunst in onze beeldcultuur nog steeds kan imponeren. Dat is ook de reden waarom ze al jarenlang wordt gezien als een grootheid in de hedendaagse kunst. En sommige Nederlanders zijn vergeten dat ze helemaal niet uit hun kikkerlandje komt…
