De topstukken van het Rijksmuseum, het Louvre en het MoMA kennen we. Hoe zit het met de meesterwerken dichter bij huis? Zoals de ring van Commodus, te zien in het Gallo-Romeins Museum in Tongeren.
Wie bekend is met de Romeinse geschiedenis, of de Hollywood-film Gladiator heeft gezien, kan het weten. Keizer Commodus, die regeerde van 177 tot 192, was geen lieverdje. De oudste zoon en opvolger van Marcus Aurelius staat bekend als een wreed heerser, met een ziekelijke fascinatie voor de gladiatorsport. In de klassieke geschiedschrijving Historia Augusta wordt hij beschouwd als een van de slechtste keizers die het Romeinse Rijk heeft gehad.
Het Gallo-Romeins Museum in Tongeren bezit een voorwerp waarin Commodus is vereeuwigd. Het betreft een gouden zegelring met tweekleurige halfedelsteen, een nicolo. In de blauwe toplaag is het portret van de keizer gegraveerd. Hij staat afgebeeld met een laurierkrans op zijn hoofd en een mantel om zijn schouders. Het portret komt overeen met afbeeldingen van Commodus op munten en cameeën uit het begin van zijn regeringsperiode, rond 185.
In 1998 werd de ring per toeval opgegraven uit een Tongerse achtertuin. Zes jaar later werd de ring verworven door het Gallo-Romeins Museum. Enerzijds onderstreept het object het belang van de stad in de Romeinse tijd. Anderzijds zegt het weinig over het oude
Atuatuca Tungrorum, het Tongeren uit de Romeinse tijd. Men kan er hooguit van uitgaan dat de ring werd gedragen door een keizerlijk gezant, die hiermee officiële documenten mocht verzegelen. In België zijn zo’n tien exemplaren van dit ringtype bekend, geen enkel bevat echter zo’n secuur uitgewerkte afbeelding van een keizer als deze.
Een ander mysterie is hoe de ring in de Tongerse bodem is terechtgekomen. Misschien heeft de toenmalige eigenaar hem verloren tijdens een bezoek aan het badhuis? Of is hij gestolen door iemand die namens de keizer wilde opereren? In ieder geval zet deze ring aan tot fantaseren over wat zich hier in het verleden moet hebben afgespeeld. Zo inspireerde de ring van Commodus de Belgische auteur Luc Hanegreefs tot het schrijven van een gelijknamig jeugdboek, gesitueerd in het Tongeren van omstreeks 190.
