Bergwandelaars geven veelal hoog op over de geestverruimende werking daarboven. De overdosis lucht, licht en stilte en het ontbreken van de onbenulligheden van thuis zorgen voor een gevoel van gewichtloosheid. Misschien was dat Goethe bedoelde toen hij de befaamde regels

Über allen Gipfeln
ist Ruh
in allen Wipfeln
spürest Du
kaum einen Hauch

schreef.

De doorzetter die er, slechts vergezeld van zijn eenzame ik, ook de nachten durft door te brengen, krijgt als bonus een vermoeden van een andere dimensie van tijd.

Voor wie hoogtevrees heeft, is er De acht bergen van Paolo Cognetti, en de al even onvolprezen verfilming ervan door Felix Van Groeningen en Charlotte Vandermeersch. 

Cognetti’s bestseller heeft ons een stroom van navolgers gebracht. In die hoax berichtten kranten en tijdschriften over een twaalf vierkante meter grote boekhandel in een Toscaans gehucht, gelegen op een toch bescheiden hoogte van 500 meter. ‘Een belangrijke reden om hier terug te komen, was het licht’, verklaarde boekhandelaar Alba Donati haar heimwee naar haar wegkwijnende geboortedorp. ‘De tijd lijkt hier anders te verlopen, alsof er helemaal geen tijd bestaat. Het is echt een andere wereld.’ 

‘Jouw foto’, besloot Flavio zijn mail, ‘is een van de laatste foto’s van de gletsjer. And this is very sad’

Dat lezen de naar mindfulness hunkerende thuisblijvers graag, begreep Donati, en ze schreef alvast haar intussen alom vertaalde memoires.

Van de marketing naar de realiteit is een kleine stap. Op 25 september 2018 kreeg fotograaf Flavio lo Scalzo van persbureau Reuters de opdracht om een fotoreportage te maken van de Courmayeur, een zusterberg van de Mont Blanc, aan de Italiaanse kant van de Alpen. Aanleiding was de vrees dat een groot gedeelte van de Planpincieux-gletsjer naar beneden zou komen en grote schade zou aanrichten in het bergdorp Courmayeur.  

De foto die Flavio aan Reuters verkocht, stond een dag later in NRC. Ik zocht contact met hem, kocht een andere foto uit de reeks en liet die uitvergroten. De digibond-reproductie, formaat 160 x 240 cm, hangt nu voor onbepaalde tijd in mijn woonkamer.

De foto van Flavio lo Scalzo in mijn woonkamer

Ik vroeg Flavio de geschiedenis van zijn foto te beschrijven in een mail. Die kwam per ommegaande. ‘Ik woon in de buurt van Milaan, en hoewel ik ziek was reed ik zo hard ik kon naar de Courmayeur, een afstand van 250 kilometer. Ik zag een helikopter boven de gletsjer, maakte een stuk of twaalf foto’s en stuurde ze vanaf mijn camera meteen naar Reuters. Ik had geluk: vanwege de helikopter die een zekere dynamiek verschafte aan een verder totaal statische scene, en omdat er geen wolken boven de gletsjer hingen. Dat is alles. Dit is het verhaal.’

Wie in metaforen denkt, ziet meer. In de lucht de helikopter: het waakzame oog van de mens die zijn eigen ondergang monitort. Op de voorgrond een berghut, onbereikbaar door de gesmolten sneeuw. De messcherpe rotspartijen, gelaagd in goud, zilver en brons, met daarachter de in de ijle lucht priemende pikzwarte rots. Op zo’n rots situeerde Goethes tijdgenoot Caspar David Friedrich zo’n tweehonderd jaar geleden zijn Wanderer über dem Nebelmeer, een genreschilderij over het sublieme, een in die tijd van de Romantiek populair thema.

De rol van Friedrichs over de almachtige natuur uitkijkende bergwandelaar is In Flavio’s foto overgenomen door de helikopter – die verslag doet van een zichzelf vernietigende beschaving.

‘Jouw foto’, besloot Flavio zijn mail, ‘is een van de laatste foto’s van de gletsjer. And this is very sad.’