De omstreden btw-verhoging voor de podiumkunsten van zes naar negentien procent wordt per 1 juli teruggedraaid. Dus worden tickets dertien procent goedkoper, zou je zeggen. Maar dat is te simpel gedacht, blijkt uit een rondgang langs de theaters.

“Principieel vind ik dat we een geste moeten maken naar onze klanten, maar dan moet ons budget dat wel toelaten.”

Wat was de verontwaardiging groot in theaterland toen staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD, cultuur) de btw op podiumkunsten verhoogde van zes naar negentien procent. Nu het kabinet-Rutte ter ziele is, gaat de maatregel alweer van tafel. Het tarief gaat per 1 juli weer terug naar de vertrouwde zes procent.

Theaters en gezelschappen reageren in eerste aanleg positief: “Toen ik het hoorde, dacht ik meteen: geweldig nieuws, vooral voor de bezoeker. Dit zal een enorme impuls opleveren voor de kaartverkoop”, zegt Brigitte van Eck, directeur bij het Munttheater in Weert. “Dit is hoopvol, ik ben hier erg blij mee,” roept Bas Schoonderwoerd, directeur van Parkstad Theaters in Heerlen. “Dit geeft ademruimte aan de theatersector,” vindt Hugo Haeghens van het Theater aan het Vrijthof in Maastricht.

Maar het is niet alleen hosanna. Door het tussentijds terugdraaien van de btw-verhoging zien de theaters zich geconfronteerd met twee problemen: de prijzen voor het héle jaar zijn al vastgesteld inclusief negentien procent btw. Vanaf 1 juli gaat de theaterbezoeker dus dertien procent te veel betalen voor een kaartje. Voor 2013 liggen de prijzen nog niet vast.

In Weert krijgt het publiek zijn geld terug, zegt Brigitte van Eck. “Voor het lopende jaar zullen wij geld terugstorten op de rekening van de bezoekers. En voor volgend seizoen: wat ons betreft gaan de prijzen met dertien procent omlaag.”

Bij Parkstad Limburg Theaters ligt het nog ingewikkelder, aangezien daar vorig jaar de btw-verhoging niet integraal is doorgevoerd. Directeur Bas Schoonderwoerd: “Prijzen van de laagste rang hebben we in sommige gevallen verlaagd. Verder hebben we toen een nieuwe rang bedacht: de sterrang. De prijs hiervan ligt vijftien procent hoger dan de eerste rang en we lieten daarmee de bezoeker zelf bepalen of hij voor de btw-verhoging wil opdraaien.” Volgens Schoonderwoerd zijn de prijzen van sommige kaartjes wel verhoogd, maar is nergens de volle verhoging doorgevoerd.

Gaan de prijzen in Heerlen volgend jaar weer dertien procent omlaag? Schoonderwoerd: “Het wordt op een nette manier afgehandeld.” Maar wordt het kaartje nu goedkoper of niet? “We sluiten niet uit dat we een prijsverlaging doorvoeren. Dat wordt momenteel onderzocht. Alles wat wij doen, is in elk geval gericht op het behoud van de Culturele Lente in Heerlen.” Parkstad Limburg Theaters heeft, tegen de landelijke trend in, groeiende bezoekersaantallen. “Dus het geld komt waar het moet komen: bij noodlijdende gezelschappen bijvoorbeeld. Het komt hoe dan ook ten goede van de cultuur in de regio.”

Het Theater aan het Vrijthof in Maastricht neemt een afwachtende houding aan. “Principieel vind ik dat we een geste moeten maken naar onze klanten, maar dat moet ons budget dan wel toelaten”, zegt directeur Hugo Haeghens. “Dat moeten we eerst onderzoeken. Ook wil ik eerst overleggen met de andere instellingen in de sector. Het lijkt me belangrijk dat we met een eenduidig standpunt komen.”

Het is dus verre van zeker dat een kaartje op het Vrijthof dertien procent goedkoper wordt. Steekt Haeghens dan niet onterecht geld in eigen zak? “Op het eerste gezicht misschien, maar het ligt complexer. Onze kaartjes zijn in verhouding altijd al laag geweest. Bovendien zijn er andere rijksbezuinigingen, die wel gewoon doorgaan. Zo worden theatergezelschappen, waar wij veel mee samenwerken, fors gekort. Daar moeten we ook rekening mee houden.”

Bij Theaterhotel De Oranjerie in Roermond zijn ze niet enthousiast over de overgangsdatum van 1 juli. “Dit is weer zo’n vreemde bokkensprong van de overheid”, zegt theaterdirecteur Henk Luiten. “1 juli is één maand voor het begin van het seizoen, alle afspraken zijn al gemaakt. Ik hoop dan ook dat de invoering een jaar wordt uitgesteld”. In 2013 zal hij een prijsverlaging van dertien procent doorvoeren: “Dat geef ik je op een briefje.” Of de bezoeker in het lopende jaar nog kan rekenen op een tegemoetkoming, moet Luiten nog zien. “Ik ben afhankelijk van producenten en hun prijzen. Daar stem ik mijn prijzen op af. Als de producenten het er niet mee eens zijn, kan ik niet zomaar geld gaan teruggeven. Het zit ingewikkelder in elkaar dan op het eerste gezicht lijkt.”

Ook volgens de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) is het niet vanzelfsprekend dat haar leden zomaar hun prijzen met dertien procent te verlagen. De btw-verlaging is dus geen appeltje-eitje. “Je moet dat per geval bekijken. Wel vinden we dat het voordeel van deze verlaging uiteindelijk bij de consument moet komen”, zegt VSCD-directeur Martin van Ginkel. Hij heeft nog niet met alle Limburgse theaters contact gehad, maar wel al met Parkstad Theaters in Heerlen: “Zij hebben de belastingverhoging vorig jaar prima opgevangen met hun sterrenrang. Ik vertrouw erop dat zij ook nu het geld op een goede manier bij de consument laten terugkomen.”

Van Ginkel is geschrokken van de kritiek in de media op theaters. “Plots ontstond het beeld dat podia de opbrengsten van de btw-verlaging in eigen zak wilden stoppen. Maar dat is echt niet waar. Het is alleen te simpel om te zeggen: ‘Oh, we verlagen de prijzen met dertien procent’. Theaters hebben nog steeds met andere bezuinigingen te maken of hebben überhaupt nooit de volle dertien procent doorberekend in de prijzen.”

De scepsis onder theaterdirecteuren is nog groot. “Laten we niet te vroeg juichen”, zegt Schoonderwoerd. “Ik vertrouw het nog niet helemaal. Van de vijf partijen in het Lenteakkoord waren er drie voor de verhoging van de btw. Ik moet het nog zien.” Van Eck: “Wij doen niets zolang de besluitvorming niet definitief is.”