Boris Zinzen
1. Endless Summer
Wat Snowworld is voor wintersporters moet Endless Summer worden voor de watersporters. Daartoe moet de Sigrano-groeve in Heerlerheide omgetoverd worden tot een lagune waar het water zowel in de zomer als in de winter warm is. Met nieuwe technieken worden golven gemaakt waardoor de zilverzandgroeve een paradijs voor surfers wordt. Bij IBA Parkstad zijn inmiddels zes ideeën ingeleverd om Sigrano Heerlerheide een nieuwe bestemming te geven. Vrijwel allemaal hebben ze betrekking op horeca en vrijetijdsbesteding.
PopUp Events/Boris Zinzen
Ulrike Dahlmanns, Kelly Damoiiseaux, Linda Laeven.
2. Gebrookerbos
Beken, moerassen, kastelen en dorpjes bepaalden ooit het karakter van dit gebied. Toen kwamen de mijnen. Na de sluiting daarvan vielen er gaten in de structuur van het driehoekige gebied tussen kasteel Hoensbroek, het Heidenatuurpark en het zandgroevengebied in de gemeente Heerlen. Dit project wil de wijken en het landschap meer samenhang en vitaliteit geven. Er wordt zelfs gesproken van een ‘methode Gebrookerbos’. De benadering: niet óver de mensen praten, maar mét de mensen, en bewoners en ondernemers vooral zelf laten beslissen hoe hun directe omgeving eruit zou moeten zien.
Gemeente Heerlen, Neimed, Open Universiteit
Joery Wilbers.
3. Muziekboulevard
Volgens directeur Joery Wilbers van popcentrum De Nieuwe Nor is er in Heerlen de behoefte om de Pancratiusstraat uit te bouwen tot een muziekboulevard. Podia, oefenruimtes, studio’s, muziekscholen, alles wat nodig is om hedendaagse muziek te produceren en te consumeren krijgt er een plaats. Het oude kegelpaleis zou een muziekwerkplaats kunnen worden met productiemogelijkheden, oefenruimtes en een platenzaak, om zo de resonanties van Nieuwe Nor te versterken. Wilbers cs hebben drie panden op het oog: de voormalige disco Studio 54, het pand van Sporthuis Diana en kunsthandel Van Wersch. Droomvoorbeeld: EMP in Seatle.
Nieuwe Nor, The Notorious IBE, Mine your own
4. Laagspanningskabel RWTH-Avantis
Joost Dijkstra.
Veel energie gaat nu nog verloren als opgewekte elektriciteit van laagspanning moet worden omgezet in hoogspanning en vervolgens, na geleiding over grote afstanden, weer in laagspanning. Dat moet en kan anders. Studenten van de Zuyd Hogeschool en de Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule (RWTH) gaan de technische, economische en sociale aspecten van een laagspanningskabel tussen de RTWH en het bedrijventerrein Avantis onderzoeken. Daarna met die zes à zeven kilometer lange kabel (kosten rond de een miljoen euro) er ook echt komen. In Aken opgewekte elektriciteit kan zo met weinig energieverlies worden gebruikt in De Wijk Van Morgen op Avantis.
WTC Heerlen Aachen, RTWH Aachen
Mirjam Hagoort, Marjolein Peters.
5. Parkstadsjaal
Barentsz Urban Fabric uit Amsterdam maakte eerder zijden sjaals met daarop plattegronden geprint van steden als Amsterdam en Rotterdam. Parkstad wordt de volgende halte op deze zogenaamde mapscarfs. Een sjaal met een verhaal dus, geschikt als relatiegeschenk of luxe promotiegadget. Niet alleen de contouren van de regio zijn er letterlijk in verweven, ook de mijnbouw, als onderdeel van de culturele identiteit van de regio. De Amsterdammers die achter het project schuil gaan, worden tegelijkertijd ambassadeurs van IBA Parkstad in Amsterdam. De sjaals zullen zo tot ver buiten de regio terecht komen.
Barentsz Urban Fabric
6. Historische grachten
Rodney Swelsen.
Alleen de hoeve het Etzenraderhuuske resteert nog van het voormalige kasteel Etzenrade. Door het opnieuw zichtbaar maken van de historische grachten komt voor de bezoekers van het gebied het kasteel met zijn twee torens weer tot leven. Hoeve en voormalig kasteel liggen in een bijzonder gebied dat opvalt door zijn bijzondere verkaveling, een gevolg van de vroegere bruinkoolwinning. De grachten worden verbonden met de bestaande, eerder ontkluisde beek die het hart van het grensoverschrijdende Natuurpark Rode Beek/Rodebach vormt. Op die manier kunnen de grachten ook water bergen in periodes van hevige regenval.
Gemeente Onderbanken, Waterschap Roer en Overmaas
7. Landmark Wilhelminaberg
De Wilhelminaberg in Schaesberg, de voormalige steenberg van de Oranje Nassau II, is een van de blikvangers in de regio. Wie vanuit Maastricht via de autosnelweg Parkstad binnenrijdt, ziet de skibaan van Snowworld er tegenaan plakken. De steenberg heeft ook de hoogste trappartij van Nederland. Al jaren worden plannen ontwikkeld om meer toeristen te trekken. Dit project is vooral geselecteerd op de thema’s energie en bewegen. Voorliggende ideeën: verlichting op de trap, een speeltuin met toestellen die energie opwekken, ontwikkeling van een landmark op de top, zonnepanelen op de skihal.
Gemeente Landgraaf, Snowworld, Ton van den Bergh/architecten BNA, Heusschen Copier.
8. Bee Collective
Robin van Hontem, Daniel Meier.
Het gaat slecht met de bij. Pesticiden, vervuiling, straling en monoculturen maken het nijvere dier het leven zuur. Ondertussen vergrijst het imkerbestand. Maar er is hoop. Bee Collective bouwde eerder een bijenpaviljoen op de Floriade, dat inmiddels een plek kreeg op het landgoed Vaeshartelt bij Maastricht, en een bijenkasteel in Hoensbroek. Op centrale plekken in Parkstad moeten bijenkasten komen waar honing wordt geproduceerd. Tegelijkertijd wordt zo nieuwe generatie imkers opgeleid, en krijgen omwonenden en schoolkinderen voorlichting over de rol van bijen bij voedselproductie.
Robin van Honthem
Maarten van Tuijl, Tom Bergevoet.
9. IBA Express
Een herkenbare IBA-bus, tevens laboratorium, die langs de zogenaamde werkhuizen van IBA Parkstad rijdt met publiek en stakeholders. Door te pendelen tussen de verschillende initiatieven brengt de bus verbindingen tot stand. Door zijn bijzondere vormgeving versterkt de bus de identiteit van IBA Parkstad en de regio. De bus kan ook ingezet worden op manifestaties of evenementen ver buiten de regio.
Temp.architecture, Lijnspel, INTHINK
10. Onzichtbare kuubs
Carréboerderijen zijn niet weg te denken uit het Zuid-Limburgse landschap, maar ze verliezen hun oorspronkelijke agrarische functie. In en rond de Parkstad staan zo’n zeventig vaak monumentale hoeves, samen goed voor zo’n vijfhonderdduizend kubieke meter aan mogelijkheden. Bij herbestemming zou je die hoeves kunnen omvormen tot 1250 woningen van vierhonderd kubieke meter. Ze bieden ook mogelijkheden voor ondernemers die wonen en werken willen combineren. Minstens vijftig carréboerderijen moeten zo de komende jaren op een slimme manier een nieuwe toekomst krijgen.
Klement2 Rentmeesters, Architectenbureau Beckers
11. Dear Parkstad
Marlies Vermeulen, Remy Kroese.
Architectenbureau Dear Hunter bouwt niet, maar onderzoekt hoe mensen hun omgeving beleven. De uitkomsten ervan kunnen worden ingezet in de architectuur, stedenbouw of vormgeving. Het project is groter dan de regio Heerlen: het omvat drie landen en achttien steden. De architecten wonen en opereren vanuit een omgebouwde vrachtcontainer die op de onderzoeken plekken wordt neergezet. Ze zullen drie maanden op sleutellocaties in Parkstad staan, de bemensing zal nog lang daarna monitoren welke invloed de veranderingen die IBA Parkstad door wil voeren heeft op de omgeving.
Architectenbureau Dear Hunter
Martijn Segers, Michiel Wauben.
12. Superlocal
Veel mensen hebben lang naar tevredenheid gewoond in drie hoogbouwflats in de Kerkraadse wijk Bleijerheide. Studenten uit het door kamernood geplaagde Aken doen het nog. Maar stilaan zijn de driehonderd flatwoningen niet meer van deze tijd. Ze zullen worden gesloopt om plaats te maken voor honderd laagbouwwoningen. Slow, less & local, geldt daarbij als het leidende motto. Het streven is om optimaal gebruik te maken van alles wat het gebied te bieden heeft, van de materialen uit de te slopen flats en het voor Nederland unieke landschap tot en met de bewoners met ieder hun eigen stukje geschiedenis op deze plek.
HEEMwonen, gemeente Kerkrade
13. Waterkrachtbrug
Marie-Laure Hoedemakers.
Als het om opwekken van alternatieve energie gaat, moet Parkstad het niet hebben van waterkracht. Toch zijn er mogelijkheden op dit vlak. De bedoeling is om kleine hydro-installaties te bouwen op plekken waar ooit watermolens draaiden. Om uiteindelijk minstens één zogenaamde waterkrachtbrug te realiseren die groene stroom opwekt. Minstens zo belangrijk is de symboliek van de waterkrachtbruggen: laten zien waar mogelijkheden zijn op het vlak van ecologie, duurzame energie en recreatie. Eventueel is de energiezuinige Alfa Brouwerij in Thull kandidaat om waterkracht te gebruiken als energiebron.
Lodewijk Baljon Architecten, Witteveen en Bos, Bierbrouwerij Alfa.
Mathieu Bruls, Roxanne Hornman, Jeroen Verbeek.
14. ikgroenhet
Openbaar groen is niet zelden schaamgroen of anders wel een eiland in een zee van bebouwing. Het project ikgroenhet wil daar verandering in brengen en van de streek een echte Parkstad maken. Groenen moet zogezegd een werkwoord worden. Vanuit Park Gravenrode, op de grens van Kerkrade en Landgraaf, moet het groen via de straten en de tuinen tot in de haarvaten van de bebouwde wereld zichtbaar worden. Denk bijvoorbeeld aan de omvorming van een straat in een natuurlijke oase door het aanbrengen van meer groen en het weren van auto’s door ze een plek te geven op een nabijgelegen braakliggend terrein. Ook de eigenaren van versteende voortuinen moeten enthousiast worden voor een andere aanpak.
Bureau Verbeek, Mathieu Bruls Architect BV, VU Amsterdam, Maastricht University, RCE Rhine-Meuse, United Nations University, the OPEDUCA Project, Bewonersplatform Kerkrade-Oost, Movare
15. Circulair Erfgoed
Machiel Spaan, Carmela Bogman, Erika Meershoek, Dennis Moet, Remko Rolvink, Ronald Bron.
Parkstad heeft prachtige kastelen, kloosters en boerenhoeven, zowel in stedelijke gebieden als daarbuiten. Het idee is om een aantal van deze als katalysator te gebruiken om de lokale economie te verduurzamen, de omgeving leefbaarder te maken en perspectief voor de toekomst te scheppen. Drie locaties zijn uitverkoren: landgoed Terworm en de Geleenbeek aldaar, Kasteel Hoensbroek en het nabije beekgebied en het Savelsbergklooster en Luciushof in het centrum van Heerlen. Ooit had broeder Aloysius hier een beroemde medicinale kruidentuin. Het terugbrengen hiervan zou een micro-economie op gang kunnen brengen.
Gemeente Heerlen, Van der Valk, Inco+, Gidz, Carmela Bogman,Remco Rolvink,M3H architecten, Hosper
Maarten Stadhouders, Erol Öztan.
16. Zelfvoorzienende regio
De delfstof van een krimpregio heet sloopmateriaal. Waar in de Parkstad ooit onder de grond ontgonnen werd, kan dat in de nabije toekomst bovengronds. Nu lijkt hergebruik nog vaak een extra kostenfactor, maar wie er slim mee omgaat kan juist geld besparen. Een verouderde corporatiewoning kan voor vijftienhonderd à tweeduizend euro aan sloopmateriaal opleveren, exclusief de winst voor het milieu. Het vergt wel nadenken (over wat vrijkomt bij sloop en wat nodig is bij bouw- en verbouwprojecten). Automatisering kan daarbij helpen. Schaal is het andere toverwoord. Eén wasbak hergebruiken is niet duurzaam. Als het er duizend zijn, is dat het wel.
Rumm BV
17. Romeins kwartier
Jordy Clemens, Karen Jeneson, Rob Smeets, Sandra Uijlenbroek, Bram de Groot.
Het Thermenmuseum behandelt het rijke Romeinse verleden van Heerlen. In Coriovallum, zoals de stad toen heette, kruiste de weg van Xanten naar Trier (noord-zuid) de heirbaan van Keulen naar Bologne-sur-Mer (oost-west). Deze historie kan beter zichtbaarder en beleefbaar gemaakt worden, rond het museum zelf, maar ook tot over de grenzen. Onder de titel Romeins kwartier wordt nagedacht over uitwisseling en samenhang tussen verschillende Romeinse plekken in de Euregio, maar ook om het stadsdeel rond de Thermen meer dynamiek te geven.
Gemeente Heerlen
Chris Keulen.
18. Parkstad Inside
In de in 2013 zijn verschenen boek Chez nous ving fotograaf Chris Keulen de geest van de euregio in beelden. Voor zijn project Parkstad Inside wil hij de bewoners van de streek het merendeel van het werk laten doen. Hij vraagt zich af wat het kan opleveren als tussen 2015 en 2020 jong en oud, arm en rijk, autochtoon en allochtoon met fotocamera, smartphone en tablet hun alledaagse leven gaan vastleggen. Keulen enthousiasmeert, begeleidt en zal uiteindelijk keuzes maken uit het aanbod. Het antropologische inkijkje tot in de haarvaten van de Parkstad moet resulteren in een of meerdere exposities, een boek of een website.
Chris Keulen Photography
19. Vitale trotse wijken
Luc de Witte is hoogleraar in de zorg. Hij tracht de zelfredzaamheid bij ouderen te vergroten zodat ze langer zelfstandig kunnen wonen. Technologie is daarbij het sleutelwoord. Met behulp van IBA Parkstad wil hij vijf wijken in de regio uitkiezen die hij op het gebied van wonen, zorg en duurzaamheid uit wil laten groeien tot meest innovatieve van Europa. Deze ambitie kan slagen als hij in deze wijken genoeg draagvlak vindt.
Zuyd Hogeschool/Expertisecentrum voor Innovatieve Zorg en Technologie.
Sjoerd Braandsma, Anemone Beck-Koh.
20. Dutch (re)cycles
Cruciaal maar grotendeels onzichtbaar spelen riolen een cruciale rol in stedelijke gebieden. Veel gebeurt ondergronds, maar een deel (bijvoorbeeld de zuivering) ook bovengronds. In een krimpregio als Parkstad zal op termijn een deel van die bovengrondse locaties niet meer gebruikt worden voor de oorspronkelijke doeleinden. Maar ze kunnen een nieuwe bestemming krijgen: voor sport, recreatie, spel van kinderen, cultuur, aquaria, tuinieren, meditatie en nog veel meer. Het hergebruik wijst de bewoners van een gebied ook nog eens op het belang van de watercyclus die cruciaal is voor natuur en maatschappij.
Oikodesign
21. MIJNgame
Pim Odekerken, Doenja Eurlings, Maurice van Opdorp.
Hoe breng je het mijnverleden tot leven voor de schoolgaande jeugd? Hoe vergroot je de betrokkenheid van deze kids bij de regio? Via een nog te ontwikkelen spel of game die onder de titel MIJNstad-JOUWstad gelanceerd gaat worden. Het interactieve spel dat onder andere bestaat uit een maquette, doe-opdrachten en rollenspellen moet een plek krijgen in het lesprogramma van de groepen zeven en acht in het basisonderwijs, waar leerlingen via het spel vragen krijgen voorgeschoteld over de geschiedenis van stad en regio. Tijdens het samenstellen van deze uitgave overleed mede-ontwikkelaar Maurice van Opdorp van Made in Melon na een ziekte. Hij was erg trots op de IBA-nominatie voor MIJNgame. Maurice werd 33 jaar oud.
Jadoen, Made in Melon
Doenja Eurlings.
22. Aldenhofpark
Van kwantiteit naar kwaliteit. In de oude LTS-buurt in Hoensbroek moet het meer zijn dan een holle frase. Rond de driehonderd verouderde portieketagewoningen maken er plaats voor rond de dertig huizen met een heel ander karakter: leeftijdsbestendige, duurzame laagbouw. Er komt ook een brede, maatschappelijke voorziening met ruimte voor onder meer scholen, kinderopvang, zorginstellingen en politie. Dan nog blijft er heel veel ruimte over, waar groen volop de ruimte gaat krijgen. Op de manier ontstaat in het hart van Hoensbroek het Aldenhofpark. De verwachting is dat de omgeving op die manier spectaculair van uiterlijk verandert en een beter imago zal krijgen.
Jadoen, gemeente Heerlen, Dat Architecten, Buitenom, Frans Boots Advies, B plus B
23. MIJNwandelgangen
Frederieke Jochems.
Geen mijngangen openmaken en afdalen in het verleden, wel rondwandelen door Parkstad via een route die is gebaseerd op de plattegrond van de ondergrondse mijngangen. De route komt tot stand na geologisch en historisch onderzoek in archieven naar plattegronden en mijnkaarten van de steenkolenmijnen. Nulpunt is Vrouwenheide bij Ubachsberg. Een speciale app met route, achtergronden, geluiden en verhalen zal de wandelaar begeleiden.
Frederieke Jochems, Franjo Studio Amsterdam
Ben Taken.
24. 2e leven RWZI Terworm
Waar de natuur bezit neemt van restanten van voorbije menselijke activiteit kan een wonderschone combinatie van nieuw en oud leven ontstaan. De rioolwaterzuiveringsinstallatie in het landschapspark Terworm verliest binnenkort zijn functie. Bij een subtiele ontmanteling van de gebouwen en installaties kan groen tot bloei komen op de overblijfselen en ruïnes. Het landschap dat aldus tot stand komt, moet ook ruimte gaan bieden aan cultuur. De plannenmakers denken aan Insel Hombroich bij het Duitse Neuss: (nog) niet aan de kunstenaars van wereldfaam die daar te zien zijn, wel aan de sfeer die er hangt.
Coöperatie Landschapsplanning
25. Reus van Schimmert
Nico Eurlings.
Hoewel de markante, 38 meter hoge watertoren in Schimmert (1927) officieel te koop staat, proberen de gezamenlijke ondernemers van Schimmert de toren uit handen van projectontwikkelaars te houden door met steun van IBA een er een nieuwe bestemming voor te vinden. Tot de Tweede Wereldoorlog bevond zich boven in de toren Restaurant Oranje, sinds 2014 is de toren afgekoppeld van het waterleidingnetwerk. Hoewel er meer plannen rondom de toren werden ingediend (algenkwekerij, conferentiezaaltjes) komt er een openbare inschrijving om er een nieuwe bestemming aan te geven.
Ondernemersvereniging Groot Nuth
Team Oerland van Kalk (o.l.v. Mark Ferron).
26. Oerland van Kalk
Het is een relatief onbekend stukje Limburg, het overgangsgebied tussen de verstedelijkte Parkstad en het Heuvelland met dorpen als Voerendaal, Ubachsberg, Ransdaal en Klimmen. Gebiedsontwikkeling die zorgt voor natuurversterking, landbouwhervorming en duurzame bedrijvigheid moet de streek met zijn kalkbodem, vergezichten en fascinerende Romeinse geschiedenis beter op de radar zetten. De plannen voorzien onder meer in een bijzondere brug, een wijncentrum, bed & breakfast-accommodaties, pop up hotels, het zichtbaar maken van groeves en een urnenmuur.
Architectenzaak, Bureau Verbeek, TU/e studio Parkstad, Kerkbestuur St. Laurentius, VVV Zuid Limburg, Villa de Proosdij, Bernardushoeve, Gemeente Voerendaal, Wijngoed Fromberg, Boerengolf de Vrouwenheide, Kunradersteengroeve, Business Health Center, New Deas Business Development, Zuyd, Rijkswaterstaat
27. Staalconstructie
John Renneberg.
John Renneberg kreeg via een erfenis het voormalige bedrijvencomplex Staalconstructie Schinveld in handen. Op een plek die je, komend vanuit het Duitse Gangelt, een van de toegangspoorten van Parkstad kunt noemen, zou het complex een schakel kunnen zijn tussen natuur (Schinveldse bossen) en stedelijk gebied (Schinveld, Brunssum). De fabriek kan een nieuwe uitstraling krijgen, bijvoorbeeld als vertrekpunt voor toeristen die met oldtimers, fietsen, te paard of te voet de regio willen ontdekken. Het gebouw geschikt maken als groepsaccommodatie zou de economische basis voor het plan kunnen zijn.
John Renneberg, gemeente Onderbanken
28. IBAscoop
Een filmische ervaring die je het gevoel geeft dat je als een ruimtevaarder boven de aarde zweeft. Die is er binnenkort in het nog in aanbouw zijnde Columbus Earth Theater bij het Continium in Kerkrade. Dit ‘theater’ is ook de locatie voor IBAscoop, een maandelijks evenement dat de actuele vorderingen van IBA Parkstad steeds weer zichtbaar moet maken voor belangstellenden van binnen en buiten de regio. Dankzij de bijzondere visualiseringtechnieken in het theater zou de IBAscoop garant moeten staan voor letterlijk en figuurlijk een nieuwe kijk op de regio.
Continium, Provincie Limburg
29. De toekomst van Parkstad begint ondergronds
Jean L'Ortye, Viviene L'Ortye.
Zand en grind als motor voor nieuwe natuur, ontspanning en recreatie. L’Ortye Zand en Grind wil in samenspraak met de bevolking nieuwe dynamiek geven aan loze gebiedjes en braakliggende terreinen waar verpaupering op de loer ligt. Met een relatief simpele ontgrondingen kunnen deze plekken een nieuwe recreatieve invulling krijgen zoals een parkje, een vijver, een fruitpluktuin of een speelgebied. Bestemmingen waar iedereen van kan profiteren.
Holding L’Ortye BV
Nic. Tummers, Tamira Tummers.
30. Archief Nic. Tummers
Volle boekenplanken en archiefkasten en stapels papieren herbergen een schat aan materiaal over leven en werken van Heerlenaar Nic. Tummers (87). De oud-politicus, beeldend kunstenaar en architectuurcriticus was een soort voorloper van IBA Parkstad, met zijn onvermoeibare pogingen het dna van de streek te ontrafelen en ter discussie te stellen. Tummers noemde dat vanaf 1966, niet toevallig de tijd dat de mijnsluitingen begonnen, de U.S.R. (Universiteit van de Sociale Ruimte). Zelf weet hij de weg in al zijn archief, maar om ook onderzoekers en anderen ervan te laten profiteren, moet het ontsloten en gedigitaliseerd worden.
TasT, Imaginary Museum Projects, Prins Berhard Cultuurfonds
31. Lauradorp
Roger Dörenberg, Saskia Janssen, Ton Ancion, Jo Nievelstein.
Het is misschien wel de wijk met het hoogste koempel-dna van Parkstad. De wijk werd ooit gebouwd om deze koempels, liefkozende benaming voor mijnwerkers, te vestigen. Hun gezamenlijke achtergrond maakt dat de bewoners diep verbonden zijn met hun wijk. Veel van de mijnwerkerswoningen in Lauradorp dienen dringend gerenoveerd te worden. Dat vergt investeringen die de bewoners zelf niet kunnen opbrengen. Een enorm consortium van liefst twaalf partijen wil de karakteristieke woningen duurzaam renoveren.
Gemeente Landgraaf, Bewonersvereniging en diverse partners
Rob van den Schoor.
32. Duurzaam Parkstad
De initiatiefnemers van dit voorstel streven naar de oprichting van een Nutsbedrijf Duurzame Energie Parkstad Limburg. Dat moet nu eens echt werk gaan maken van het verminderen van het energieverbruik en het verlagen van de uitstoot van koolstofdioxide. Zo’n verduurzamingsslag moet een impuls zijn voor de werkgelegenheid en het innovatie- en kennisniveau in de regio. Het prijsvoordeel is ook niet te versmaden: de energiekosten van huishoudens kunnen terug van ruim tweehonderd miljoen naar zeventig miljoen euro. Het geld dat overblijft kan voor andere doeleinden worden gebruikt.
Montesquieu, Mijnwater BV, Centre of Expertise Neber, Paulussen Advocaten
33. Het Stadse Platteland
Peter Erkens.
Stadsboeren, ze zijn vrijwel verdwenen. Onder het motto ‘Haal het platteland naar de stad’ wordt geprobeerd om, net als in Detroit, de door sloop ontstane gaten in de bebouwing een landbouwbestemming te geven. Het gaat om vaak braak liggende terrein(tjes) of groenplaatsen die extensief gemaaid worden. Zoals het stadspark Oranje Nassau II, tegenover het CBS-gebouw. Er wordt sporadisch gemaaid; er gebeurt hoegenaamd niks. Hier zou in beperkte mate platteland kunnen worden gerealiseerd. Eigenaar, burgers en ondernemers kunne slimme allianties smeden om duurzaam in eigen onderhoud te voorzien.
Erkens Agro
34. Sibelcogroeve
Tot 2020 mag Sibelco zilverzand winnen in het gebied dat bekend staat als de Sibelcogroeve. Daarna moet het 110 hectare grote terrein, deels in Heerlen en deels in Landgraaf, een nieuwe bestemming krijgen. Recreatie- en natuurdoeleinden liggen met volop water en de nabijheid van de Brunssummerheide voor de hand, maar uitgewerkte plannen zijn er nog niet. Wel heeft de provincie Limburg een visie op het gebied ontwikkeld, waarin ruimte is voor een IBA-project.
Provincie Limburg
35. Burgemeester Dohmenplein
Wim Hazeu.
De krimp daagt gemeenten en woningbouwverenigingen uit om te slopen en nieuw te bouwen. Zo wil Wonen Limburg in Eygelshoven 48 bestaande flatwoningen slopen en er 26 levensloopbestendige, energie-neutrale woningen voor terug te bouwen. De ambitie van het project is groot: naast duurzaamheid wordt ingezet op hergebruik van materialen (cradle tot cradle), waar mogelijk met inzet van mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. De leefbaarheid van de wijk zou ermee gediend zijn. IBA Parkstad denkt mee in deze meerwaarde.
Wonen Limburg, Jongen BV
Marco Marell, Otto Postel.
36. Eiken Nuth
Het puin van te slopen jaren-zestighuizen in Nuth wordt gebruikt voor de bouw van zeven nieuwe demonstratiewoningen op dezelfde plaats. Het streven is om er zo min mogelijk nieuw materiaal in te verwerken. Houtbetonblokken (versnipperd naaldhout met beton als bindmiddel) zorgen voor energiebesparing en geluidsisolatie. Tussen de verschillende woningen zitten gedeelten die naar believen aan het ene of het andere huis kunnen worden toegevoegd. Dat maakte het mogelijk om aan te passen aan de behoefte van de bewoners of het nu gezinnen, ouderen of jongeren zijn. Energieopwekking gebeurt met een warmtepomp en zonnecollectoren.
Marell Holding, Duurzame Techniek, BOOM-Maastricht, Architectenbureau Ir. Otto Postel
37. Vakwerkhuis Barbara
Ivo Rosbeek, Wim van den Bergh, Jo Janssen, Arabella El Ginawy.
Het nog steeds grotendeels lege industrieterrein Avantis bij Simpelveld, tegen de Duitse grens, moet de laboratoriumplek voor IBA Parkstad worden als het gaat om technologie en techniek. Vakwerkhuis Barbara kan daarin een sleutelrol vervullen. Het huis staat symbool voor ambacht, handwerk, smaak en vooral kwaliteit. Op deze plek zou nagedacht kunnen worden over hoe te bouwen of, duur gezegd, een kwalitatief inhoudelijke reactie te geven op het consumptieve denken van deze tijd.
Jo Janssen architecten, Prof. Ir Wim van den Bergh
38. Slot Schaesberg
Nog belangrijker dan het einddoel is bij de herbouw van Slot Schaesberg de weg er naartoe. In de meer dan een kwart eeuw dat de ruïne terug-verandert in een kasteel doen honderden jongeren (van leerlingen van ROC’s uit de regio tot aan studenten van de Academie van Bouwkunst in Amsterdam) ervaring op in ambachtelijk werken, en kunnen bezoekers komen kijken hoe ‘vroeger’ werd gebouwd. De projectleider werkte eerder op de Bataviawerf in Lelystad waar schepen uit de Gouden Eeuw werden gebouwd. IBA Parkstad gaat het SlotLAB op het voorplein van het kasteel steunen waar de oude technieken zullen worden samengebracht met de allernieuwste, zoals het 3D-printen.
Stichting Slot Schaesberg
39. Luchtballon
Ton Curvers.
Ton Curvers is meer dan een ballonvaarder. Hij studeerde landschapsarchitectuur en heeft een scherp oog voor de wereld die onder hem voorbij trekt. Via zijn ballon brengt hij mensen op een bijzondere manier in contact met hun omgeving. Curvers ontwikkelde een plan om een soort luchtballoncentrum in te richten bij de leegstaande Antonius van Paduakerk in Heerlen, compleet met ballonweide en luchtspelweide. Zijn ballon zal het logo van IBA voeren en passagiers zullen vanuit een heel ander perspectief naar de regio gaan lijken.
Ton Curvers
