Vaak liet hij het licht het werk doen. “De zon en de wolken maken vaak meer van een foto dan ik”, zei Werner Mantz (1901-1983) daar zelf over. Daarmee deed de Duitse fotograaf zichzelf te kort. Hij was vooral zo’n goede fotograaf omdat hij de kunst van het kijken verstond. Of hij nu kinderen portretteerde, of gebouwen en stadsgezichten vastlegde, zijn beelden brachten altijd een verhaal tot leven.

Mantz verdiende voor het eerst geld met zijn passie tijdens een overstroming van zijn geboortestad Keulen in 1920. Hij bekwaamde zich verder in het vak door het volgen van een studie in München. Daarna keerde hij weer terug in Keulen, waar hij snel naam maakte als fotograaf van moderne architectuur (Het Nieuwe Bouwen).

Midden jaren twintig bracht hij zijn eerste bezoek aan Maastricht. De Limburgse stad sprak hem aan. In 1932 opende hij er zijn tweede zaak. Ook hier mocht hij architecten tot zijn klantenkring rekenen. Jos Wielders en Teun Swinkels wisten hem te vinden, Frits Peutz werd zijn belangrijkste opdrachtgever.

In Duitsland zag de jood Mantz met lede ogen aan hoe het nationaal-socialisme het heft in handen nam en zich steeds openlijker te buiten ging aan antisemitisme. Na de Kristallnacht in 1938 verruilde de fotograaf Keulen voor Maastricht, waar hij een nieuwe fotozaak op het Vrijthof opende. Meer en meer legde hij zich toe op portretten. Vermaard zijn de foto’s die hij maakte van jonge kinderen bij hun Heilige Communie.

Vlak na zijn pensionering, begin jaren zeventig, werd Mantz’ oeuvre herontdekt. Hij maakte nog mee dat er grote tentoonstellingen kwamen op prominente plekken in binnen- en buitenland. De erkenning voor zijn foto’s is sindsdien blijven bestaan.

Schoonheid en verstilling

Romy Finke (50), expert fotografie Jan van Eyck Academie: “De werkplaats nieuwe media op de Jan van Eyck Academie was wat in de versukkeling geraakt. De fotostudio bestond niet meer, de donkere kamer was niet meer in gebruik. Wat je er nu weer hebt, vind je bijna nergens meer: een doka, spoelbakken, vergroters. Daar komt de sfeer van Jan van Eyck bij. Er gaat een rust uit van het gebouw, die aanzet tot werken.

De belangstelling is nu al groot. Fotografie leent zich ook goed voor cross overs met andere kunstvormen. Daarnaast speelt die een belangrijke rol bij het vastleggen en documenteren van kunst. Veel wordt eerst gezien op foto en dan pas in het echt. Dat geeft het belang wel aan. Met een paar simpele trucjes, de juiste mensen en mogelijkheden kun je op dat gebied al heel veel vooruitgang boeken.

Het werk van Mantz ken ik al jaren. Tot de laatste verbouwing heb ik vier jaar een atelier gehad in het Glaspaleis van Peutz in Heerlen. Via de foto’s die Mantz voor Peutz maakte, kreeg je een kijk op de geschiedenis. Zijn oeuvre, inclusief de portretten, kenmerkt zich door aandacht en liefdevol werken. Dat leidt tot schoonheid en verstilling, zonder dat je, zoals bij veel andere fotografen, een mening krijgt opgedrongen.”

Werner Mantz Lab

Het Werner Mantz Lab richt zich op de zogenoemde time based art: fotografie, film, video, geluidskunst en computerkunst. Het lab is een vernieuwde voortzetting van de al bestaande werkplaats nieuwe media. In 1980 zag de Jan van Eyck Academie als een van de eerste instellingen de mogelijkheden van video en andere noviteiten van dat moment, en creëerde daar ook faciliteiten voor. Afzonderlijke kunstenaars kunnen vaak niet beschikken over de juiste apparatuur om hun ideeën vorm te geven. Studio’s, edit rooms en specialisten op de academie kunnen voor hen een uitkomst zijn. Om optimaal te kunnen functioneren komen er samenwerkingen met FLACC en C-Mine in Genk en met de regionale omroep L1.