“Lees eens een boek, man”, zei iemand tegen Marc Zuckerberg toen die eind december op zoek was naar een goed voornemen voor 2015. Goed idee, dacht de oprichter van Facebook (1,3 miljard gebruikers) en maakte begin januari wereldkundig dat hij dit jaar elke twee weken een boek gaat lezen. Niet echt veel, maar voor een beginner ook weer niet echt slecht. Het eerste boek van 2015, The End of Power van Moisés Naím, was prompt wekenlang niet verkrijgbaar bij Amazon – om over de explosie van illegale downloads maar te zwijgen.

Wen er maar vast aan: ook de bestsellerlijsten worden voortaan beheerst door Zuckerberg.

Omdat hij zich voor zijn tweewekelijkse keuze moet laten adviseren, vroeg hij zijn 31 miljoen Facebook-volgers om suggesties. Onder die aanbevelingen was opvallend vaak de Koran. Het is het meest onheilspellende wat ik dit jaar las.

Ik zou Marc andere titels willen aanbevelen. The Unwinding van George Packer bijvoorbeeld. Niet alleen zijn goede vriend Peter Thiel, de oprichter van e-Bay en een van de eerste investeerders in Facebook, komt erin voor, ook Elizabeth Warren, die de laatste weken wordt genoemd als presidentskandidaat van de Democraten. Marc zou ook Goede vrienden van de jonge Israëlische schrijver Nir Baram kunnen lezen, hij wil toch zo graag boeken over geschiedenis op zijn lijst? Of de vertaling van Pier en oceaan van Oek de Jong,  een loepzuivere roman uit een landje aan de Noordzee waar hij amper weet van heeft.

Vanwaar de motivatie van Zuckerberg om zich als lezer te profileren? “Met boeken kun je een onderwerp helemaal onderzoeken en jezelf er dieper in onderdompelen dan de meeste moderne media.” We horen het Maurice de Hond, op de bres voor de iPad-scholen, nog niet zeggen. Wat hij waarschijnlijk bedoelt is dat je niets kunt leren zonder te lezen. Ook niet in de digitale samenleving, waar boeken zo vaak als dode bomen worden gezien.

Wellicht weet hij dat van papier lezen langer beklijft dan van een schermpje, en dat iets onthouden beter lukt als je met een pen schrijft dan met een touch screen. Wat hij in elk geval weet, is dat de opmars van het e-book in de VS hapert. Driekwart van de Amerikaanse lezers blijft het papieren boek trouw, zo blijkt uit recente cijfers.

Gaat Zuckerberg, die en passant ook een leesclub oprichtte,  voor een trendbreuk zorgen? Gaat juist deze digitale revolutionair de teloorgang van het boek stoppen? Zijn invloed op jongeren is groter dan die van Oprah Winfrey en De Wereld Draait Door, met hun leesclub en boekenpanel.

Misschien loopt zijn actie vooruit op de comeback van het boek. In Duitsland en Groot-Brittannië zit alweer groei in de branche. In Nederland is het nog niet zo ver. Hier werd een omzetdaling van over 2014 van zeven procent met opluchting begroet. In de eerste helft van het jaar stond de teller op min elf procent. Wat niet zo bijzonder was, toen waren de Polare-winkels wekenlang dicht wegens failliet.

Toch is er ook hier wat op til. Tijdens de Sinterklaasinkopen steeg de boekenverkoop met elf procent. Dat was nog vóór Marc Zuckerberg met zijn leeslijst kwam.

WIDO SMEETS