Wim Vandekeybus is op tour met het multimediaspektakel TrapTown, gebaseerd op een zelfverzonnen mythologisch verhaal. “De heerszucht van de mens is onuitroeibaar.”
Door Fons Geraets

Het Vlaamse dans- en theatergezelschap Ultima Vez is gehuisvest in een voormalig fabriekspand in hartje Molenbeek, de veelbesproken multiculturele probleemwijk in Brussel. Een aantal daders van de Parijse terreuraanslagen kwam hier vandaan. Artistiek leider Wim Vandekeybus (Herenthout, 1963) zag hoe busladingen Japanners de buurt kwamen bezichtigen, vooral nadat Donald Trump de Belgische hoofdstad had afgezeken als ‘hellhole’.

Ik praat met de Vlaamse choreograaf, filmmaker en regisseur in zijn imposante studioruimte. “Ik wilde een nieuw mythologisch verhaal maken. Dat heb ik gedaan samen met schrijver Pieter De Buysser. Het begon als een universeel onderdrukkingsverhaal dat zich afspeelt in de stad Askeville, oftewel TrapTown. Het was eigenlijk een onderzoek: wat gebeurt er als bevolkingsgroepen moeten samenleven? Hoe functioneert zo’n community?”
In het fictieve TrapTown wonen twee volkeren. De Odinezen hebben de macht en de Mythriciërs worden geknecht. Hoofdpersoon is Marduk, de idealistische zoon van de burgemeester. Hij loopt over naar het volk dat hardhandig onder de duim wordt gehouden. Dit hoogverraad komt hem duur te staan. De Mythriciërs hebben namelijk geen vertrouwen in de nobele bedoelingen van de burgemeesterszoon. Uiteindelijk wordt deze Gutmensch gestenigd – door zijn eigen volk.

Zijn er parallellen te trekken met de huidige tijd? Zit er een moraal in?
“Ik denk het wel. In één zin samengevat: zodra mensen met verschillende achtergronden moeten samenleven krijg je onderdrukking. De heerszucht van de mens is onuitroeibaar. Ook al zijn mensen gelijk – we hebben allemaal twee ogen, twee benen en een hart dat klopt – er ontstaat altijd rivaliteit en hebzucht tussen volkeren.”
“Ik noem mijn voorstelling een hypothetische training voor de verbeelding. Kijk naar Brussel. In deze stad wonen maar liefst 169 nationaliteiten. Het is op Dubai na de meest multiculturele stad van de wereld. Dubai is niet eens een stad, dat is ‘n artificieel woestijnmaaksel. Twee groepen is overzichtelijk, maar met 169 etniciteiten heb je natuurlijk wel een probleem.”
Behalve door het menselijk tekort wordt Askeville geteisterd door natuurrampen: sinkholes verpulveren de stad. “Zo’n zinkgat is een raar fenomeen. Je denkt dat de bodem stabiel is, maar plots wordt een complete woning verzwolgen. In de voorstelling gebruik ik de sinkhole als metafoor.”

Leg eens uit.
“De stad wordt opgeslokt door de natuur. De natuur is onverschillig, voor links en voor rechts, maar is ook onverschillig voor de menselijke passie, hebzucht en empathie. Weet ge: iedereen moet sterven. Trump gaat ook een keer dood. Het gaat over macht.”

In uw werk zit altijd strijd en conflict. Kunt u als kunstenaar niet uit de voeten met peace, love & understanding?
“TrapTown is soms ook om te lachen. Onderdrukking heeft iets grappigs. Als je de onderdrukker overduidelijk de slechterik laat spelen is dat hilarisch.” Hij begint over politiek. “Extreem-rechtse politiekers roepen: Eigen volk eerst. Maar ze gaan wel allemaal op vakantie in Senegal omdat het goedkoper is en ze goed worden bediend aan de beach. Dat is toch absurde nonsens? We hebben het nog nooit zo goed gehad. Toch zeker in Vlaanderen.”

Waar komt uw fascinatie voor mythologie vandaan?
“Het zijn universele verhalen die door de tijd reizen en altijd hun betekenis behouden. Ik heb een voorstelling gemaakt over urban myths. Dus broodje aapverhalen. Dat zijn ongelofelijke vertelsels die wel een kern van waarheid hebben. Ze bestaan in Brazilië én in Nieuw Zeeland, maar op een andere manier. Ik ben niet verzot op communicatie via oneliners, ik prefereer het vertellen van verhalen rond het kampvuur zoals de indianen dat vroeger deden. Eigenlijk is theater: verhalen vertellen. Mensen zitten weliswaar passief te kijken en te luisteren maar in hun bewustzijn wordt iets gecreëerd.”
Traptown, een dynamisch multimediaspektakel met dans, muziek, film, tekst, doet twee uur lang een appel op alle zintuigen. “Programmeurs hebben soms angst voor die vermenging. Het publiek gaat daar echter wel vlot in mee. Na afloop wordt geroepen: Wauw! We hebben iets gezien wat we al lang niet meer gezien hebben.”
De recensies waren positief maar ook kritisch: schematische verhaallijn, amper grijstinten, te vol. “Weet ge, als ik alles zou moeten lezen en alles zou moeten aannemen… Er zit veel in, maar ik heb ook iets te vertellen. Als ik dit soort stukken niet maak, wie gaat het dan wel doen? De tijdgeest is conceptueel, simplistisch, antiheroïsch. Het publiek moet zich kunnen herkennen in de dansers. Hoe normaler je bent, hoe beter. De critici zijn te verwend, te ongeïnteresseerd en heel hard egocentrisch. Ze moeten zelf maar eens een voorstelling maken met veel grijstinten, dan kunnen we zien waar dat toe leidt.”

TrapTown, Ultima Vez. Op 28 september in C-mine Genk. De nieuwe productie TRACES is op dinsdag 10 december in CCHA/cultuurcentrum Hasselt, mét live muziek door Trixie Whitley en Marc Ribot.

C-minecultuurcentrum.be