Na de documentaire De Van Waveren tapes is er nu ook een toneelstuk over de familie van de mysterieuze malloot Guido van Waveren. Hij was voorbestemd om de wereld te redden, maar eindigde in de Prinsengracht.

Het begon met een vondst op de markt aan het Amsterdamse Waterlooplein in 1996. Regisseur en reclamemaker Wim van der Aar kocht er op goed geluk een doos met zestig uur aan geluidsopnames voorzien van curieuze opschriften als Tape vol geouwehoer, Nel communezinnig en Ma goed gek.

Zo kwam Wim van der Aar terecht in de desolate wereld van een man, zoekend naar een doel in het Amsterdam van de jaren zestig en zeventig. Iemand met de merkwaardige gewoonte om doodgewone telefoongesprekken op te nemen. Na een zoektocht wist hij de identiteit van de man te achterhalen. Het ging om Guido van Waveren (1944-2006).

Met de geluidsbanden probeerde Van der Aar in de documentaire De Van Waveren tapes (2012) de puzzel van van Waverens leven te leggen. Hij spoorde contacten van toen op, en reconstrueerde met een decorontwerper de woonkamer van Van Waveren. Toch bleef de hoofdrolspeler voor een deel een mysterie.

Na voltooiing van de documentaire had Van der Aar al het idee nog niet klaar te zijn met Van Waveren. Er was nog familie. En wat voor familie! Guido van Waveren bleek te horen tot een roemrijk Aerdenhouts bollentelersgeslacht. Er was materiaal voor een Nederlandse versie van Heimat, de beroemde Duitse tv-serie, zo ver kwam het niet. Wel tot een voorstelling door het Ro Theater, geschreven door Rik van den Bos en Don Duyns, onder de titel Van Waveren.

Ook het stuk gaat uit van Guido, een derde generatie Van Waveren die wordt gespeeld door acteur Sanne den Hartogh (Harderwijk, 1981). “Ik reis met een bus vol Japanners richting Bollenstreek. Dan neemt het verhaal een surrealistische wending en ontmoet ik mijn dode vader en diens ook al overleden broers”, vertelt hij. Pakweg een halve eeuw geschiedenis wordt in het stuk gegoten. Guido’s grootvader maakte fortuin, waarna zijn vier zoons naar diverse kanten uitwaaien. Guido’s vader leek een bekwaam uitvinder, maar verzuimde om octrooien aan te vragen. Een broer stond mee aan de basis van De Keukenhof. Een derde vertrok voor zaken naar de VS, kwam daar in contact met Carl Gustav Jung en was de rest van zijn leven druk met het onderbewuste. De vierde broer wierp zich tijdens de oorlog op als redder van zijn broers, maar bleek ze later te hebben opgelicht.

Dramatisch materiaal voor het opscheppen dus. En Guido van Waveren zelf? “De man heeft een moeizaam leven gehad”, concludeert Den Hartogh. “Hij had een haat-liefdeverhouding met zijn moeder die hem grotendeels alleen opvoedde, op een verstikkende manier. Ze prentte hem het idee in dat hij was voorbestemd om de wereld te redden. Na vier jaar les haalde ze hem van de basisschool. Tot zijn dertiende sliep hij bij zijn moeder in bed.”

Die jeugd liet duidelijke sporen na. “Eenmaal volwassen probeerde hij alsnog de regie over zijn eigen leven te krijgen. Dat hij al die telefoongesprekken opnam, was een poging om grip te krijgen op zijn leven. Het lukte hem niet. Uiteindelijk raakte hij de weg helemaal kwijt.”

In 2006 werd zijn lichaam uit de Prinsengracht in Amsterdam gevist. Kort daarvoor was de aan alcohol verslaafde Guido van Waveren nog aangesproken door de politie, die hem met hulpverlenende instanties al in de gaten hield. Maar de dolende ziel was niet meer te redden.

Als acteur voelt Den Hartogh het als zijn belangrijkste opdracht om Van Waveren neer te zetten als een gelaagd karakter. “Zodat het publiek hem niet meteen gaat zien als Malle Appie. Ook in werkelijkheid was zijn situatie niet eendimensionaal. Verschillende werelden kwamen bij hem samen. Luisterend naar zijn stem op de bandopnames in de documentaire van Van der Aar hoor je Aerdenhout. Ondanks slechts vier jaar lagere school is er een welbespraakte, geaffecteerd sprekende man aan het woord. Tegelijkertijd rot hij wel weg in een achterkamertje in De Pijp.”

Van Waveren door het Ro Theater op 16 oktober in Theater aan het Vrijthof Maastricht. theateraanhetvrijthof.nl

Boven: De familie Van Waveren met rechts Sanne den Hartogh. Foto: Rene Castelijn

an Waveren tapes is er nu ook een toneelstuk over de familie van de mysterieuze malloot Guido van Waveren. Hij was voorbestemd om de wereld te redden, maar eindigde in de Prinsengracht.