Acteur Eelco Smits over zijn culturele voorkeuren

maar het is goed geschreven, bijzonder grappig en Reve blijft een grote persoonlijkheid. Ik ben een stugge en rigide lezer, een boek lees ik altijd uit, zelfs als ik er een half jaar over doe omdat ik er niks aan vind. Vaak lees ik boeken opnieuw zoals Woeste hoogten van Emily Brontë. Dat heb ik ook met mooie muziek en films. Die blijven een heel leven bij me. Rond het werk van Salinger hangt het enigma van de kluizenaar. Zijn werk is diep ontroerend, hij brengt zoveel liefde op voor zijn personages die een aversie hebben tegen de volwassen wereld. Fascinerend dat iemand eigenlijk niet kan omgaan met de wereld en in zijn schrijverschap een mythe rond zichzelf gaat bedenken.’ Theater ‘Het meest onder de indruk was ik van Twee Stemmen, de monoloog van Jeroen Willems met teksten van Pier Paolo Pasolini en Shell-directeur Cor Herkstöter. Omdat die voorstelling zo eenvoudig was, zo grappig, alsof ik naar cabaret zat te kijken. Tegelijkertijd ging het ergens over, het raakte aan de actualiteit. Jeroen Willems speelde zo briljant en virtuoos. Ik zat nog op de toneelschool, maar heb hem een paar keer gezien.  Richard III van Gerardjan Rijnders in de jaren negentig maakte ook wel indruk, maar dat is anders, want dat is Shakespeare.   Ik heb veel van Ivo van Hove gezien en vaak met hem gewerkt. Hij gaat altijd op zoek naar de moeilijke vragen. Er komt vaak een soort kilte uit die stukken die tegelijkertijd heel warm zijn, want zo menselijk. Als je met hem werkt als acteur ben je altijd op zoek naar hoe je jezelf en je tegenspeler kan uitdagen om het allemaal op scherp te zetten. Dat in combinatie met die wereld van scenarist Jan Versweyveld die ongelooflijk inspirerend is om in te spelen en ook om naar te kijken. Alles wat Van Hove maakt is meedogenloos en compromisloos. En tegelijkertijd kun je er ook veel troost uit halen. Zo is het leven, zo is de liefde. Het is nooit flauwekul of water bij de wijn. Het is nooit ironisch, het is altijd wat het is.’  Muziek ‘Ja, veel. Björk, Kate Bush, Joanna Newsom, Sufjan Stevens en alles wat Damon Albarn doet, dus: Gorillaz, Blur en The Good, The Bad and The Queen. Waarom hou je van muziek? Dat is toch echt een moeilijke vraag. Dat komt ook omdat ik denk dat ik er geen verstand van heb. In die zin dat ik niet kan zeggen dat het slim gecomponeerd is of zo. Ik luister ook nooit naar klassieke muziek. Wat ik leuk vind aan Björk is dat ze steeds compromislozer wordt. Ik kan er eigenlijk niet meer naar luisteren, of het wordt in elk geval lastiger. Maar dat waardeer ik juist. Dat ze zichzelf steeds opnieuw blijft uitvinden. En niet denkt: ik moet een hit maken. In de winter luister ik altijd naar Vespertine. Muziek past vaak bij bepaalde jaargetijden.’ Film Nymphomaniac van Lars von Trier. Er ging van alles mis rond deze film. Hij werd in twee delen uitgebracht, Von Trier beweerde dat hij Hitler wel kon begrijpen. En dan al die hoofdstukken en verschillende stijlen. Door dat alles keek niemand echt goed naar die film, vond ik. Maar het is een diep ontroerend verhaal over een depressie die bestreden wordt met seks omdat de personages niet met intimiteit om kunnen gaan. Ik vond dat een heel herkenbaar verhaal dat ongelooflijk brutaal en vreemd wordt verteld. De overgave van Charlotte Gainsbourg aan de regisseur is ongelofelijk. Zoiets had ik nog nooit eerder gevoeld. Deze film kijk ik ook nog regelmatig terug. Ik hou er trouwens erg van om een week lang alles van één regisseur te zien, dus een week Tarantino, een week Von Trier of David Lynch. Ik ben niet erg avontuurlijk, ik zet vaker een film op die ik al ken dan dat ik op zoek ga naar iets nieuws.’ Beeldende kunst ‘Ik ben niet zo’n museumbezoeker. Al heb ik wel iets met bepaalde kunstenaars. Zoals Damien Hirst voor wie ik naar Londen reisde voor een overzichtstentoonstelling. En ik ben ook naar Vermeer hier in Amsterdam geweest. Het is hetzelfde als met regisseurs, musici, of schrijvers: ik kan totaal gefascineerd raken door een persoonlijkheid. Dan wil ik álles zien wat die persoon maakt. Van Hirst spreekt dat subversieve, rebelse me erg aan. Het is super esthetisch, beeldschoon en walgelijk tegelijkertijd. Waarschijnlijk is Hirst onuitstaanbaar, maar hij zet de boel op scherp. Net als Lars von Trier of Ivo van Hove. Of Gerard Reve. Hoe fout het ook mag zijn, ik zal nooit denken: dat ga ik niet meer lezen. Ik kan de persoonlijkheid los zien van de kunst.’ Eelco Smits (Tilburg, 1977) studeerde aan de Toneelacademie Maastricht en ging daarna aan de slag bij het RO Theater en Toneelgroep Amsterdam. Hij acteerde in films en tv-series en kreeg dit najaar de Louis d’or, de belangrijkste toneelprijs in Nederland.