Muziek voor avontuurlijke mensen >>

Ze had nooit kunnen bedenken dat ze nog eens op een flatje in Zeist terecht zou komen. Maar kijk. De veranderende cultuurpolitiek in Polen, de vuile lucht van de steenkoolmijnen en een echtgenoot die terug wilde naar Nederland maakte dat ze bij Music Meeting Nijmegen terechtkwam. In Polen werd ze geprezen om haar aandacht voor diversiteit en inclusiviteit. Maar de laatste jaren werd de tegendruk groter. ‘Ik heb het negen jaar vol gehouden, maar wilde niet bij die patriottische beweging betrokken raken.’

Boeken
‘Schrijvers als Michail Boelgakov, Franz Kafka en Milan Kundera hebben me echt gevormd toen ik jonger was. Vooral vanwege die sterke karakters die tegen de stroom inroeien. Lotsbestemming was een belangrijk thema voor me. Met name voor Kundera geldt dat ik zijn boeken heel gemakkelijk kon lezen. Ik dacht: stel je voor dat ik op latere leeftijd dezelfde levenservaring heb als deze personages, dan zal mijn leven niet zo makkelijk zijn.        
Door de film Dune moest ik terugdenken aan Duin van de Amerikaanse auteur Frank Herbert. Fantasy is een genre dat ik al lang achter me heb gelaten, maar dit is van hoog niveau en avant la lettre als het gaat om klimaatverandering. In dit boek is het vooral het gebrek aan water. Marieke Lucas Rijneveld is een van mijn grootste ontdekkingen, gedurfd vanwege de thematiek. Ik zou graag met haar – of hem, hoe werkt dat in het Nederlands – samenwerken bij Music Meeting.’

Muziek
‘Mijn domein is jazz wereldmuziek en daarbinnen vooral vrij geïmproviseerd. Ik pikte die muziek op tijdens mijn studie in Polen, er was een levendige scene. Nog steeds hoor. Luister maar naar Ninja Episkopat, God Save the Queer. Jong talent, net als EABS die ik zeker zal programmeren in Music Meeting. Wat ik er mooi aan vind is dat deze musici avontuurlijk en creatief zijn, zoeken naar nieuwe stromingen. Ik hou ervan als jonge mensen in deze tijd van hiphop, mainstream of pop andere muzikale wegen proberen te bewandelen. Dat is moedig, we kunnen deze musici niet genoeg stimuleren. Misschien is het muziek voor avontuurlijke mensen, wellicht zijn er dat niet zo heel veel. Maar ik zie ook over de hele wereld festivals voor dit soort muziek ontstaan, laatst nog in Litouwen dat eindigde met een geweldige cross-over jamsessie en een uitgelaten publiek. Aan de enorme aantallen getalenteerde musici die wereldwijd opkomen te zien, is het kennelijk een goede tijd voor jazz. De Ghanese trompettist Peter Somuah, nu wonend in Rotterdam, is daar een mooi voorbeeld van.’  

Film
‘Via filmfestivals probeer ik in elk geval de Europese arthouse scene een beetje te volgen. Maar ook de Afrikaanse of Zuid-Koreaanse. Er is een film die ik al mijn hele leven met me meedraag: de western Dead Man van Jim Jarmusch, ook door het muzikale leitmotiv van Neil Young, en met Johnny Depp in een heel andere rol dan die verderop in zijn carrière. Ik hou ervan als muziek heel bewust een rol krijgt toebedacht in een film, zeker als dat zo overtuigend als hier gebeurt. Dat geldt ook voor de Poolse filmmaker Agnieszka Smoczyńska die muziek heel mooi inzet in haar film The Silent Twins, over twee zussen die uitsluitend met elkaar communiceren.’ 

Theater
‘Waar de Poolse filmindustrie kan leunen op buitenlandse investeerders en coproducenten, daar moet de theaterwereld het alleen opknappen. Het theater in Polen is invloedrijk, het verzet tegen de conservatieve politieke orde is groot. Toch worden veel regisseurs uit hun functie ontheven en vervangen. Het gaat in Polen niet zo zeer om de kwaliteit van de stukken of acteurs; het gaat om moed. Iets durven laten zien. Bijvoorbeeld Jan Klata met An Enemy of the People van Ibsen. Er speelt ook een nieuw stuk over Johannes Paulus II van de jonge regisseur Jakub Skrzywanek. De kerk heeft zoveel invloed in het privéleven van mensen, neem alleen al de discussie rond abortus. Kerk en politiek vormen een vicieuze cirkel. Daar theater over maken is heel spannend.’

Architectuur
‘Katowice heeft de hoogste dichtheid van moderne architectuur in Europa. Echt waar. Niemand weet dat. Het is een jonge stad, 156 jaar oud. De eerste Europese wolkenkrabber staat er, the Silezian Skycraper, er zijn veel modernistische gebouwen, en industriële complexen hebben een culturele bestemming gekregen. De iconische concerthal is een soort vliegende schotel waarop iedereen trots is. Ik heb dus altijd moderne architectuur om me heen gehad toen ik opgroeide. Als je je verdiept in Bauhaus en het functionalisme dan zie je dat die de wereld hebben veranderd. Je gaat anders om je heen kijken. Geweldig dat er in Nederland regels zijn die in elk geval de façades in oude binnensteden als Amsterdam of Nijmegen overeind houden. Zo vermijd je de vreselijke chaos die je ziet in de voormalige Sovjetrepublieken. Ik hou van architecten als Peter Zumthor en Calatrava, de een omdat hij natuurlijke materialen gebruikt voor stoere gebouwen, zoals de Therme Vals in Zwitserland, de ander vanwege zijn vloeiende lijnen in grote constructies die je overal op de wereld meteen herkent.’

foto Lin Deckers

Martyna van Nieuwland (Katowice, 1981) is sinds kort artistiek leider en programmeur van festival Music Meeting Nijmegen. Ze werkte in Finland en Tadzjikistan en was de afgelopen negen jaar artistiek leider van het Gardens of Soundfestival en het JazzArtfestival in Polen. Ze is getrouwd met fotograaf Eric van Nieuwland.