De goed ontvangen voorstelling Augustus Oklahoma die hij regisseerde is op tournee. Dus heeft Michel Sluysmans tijd om een filmscenario voor Pieter Kuijpers te schrijven, na te denken over de Passiespelen 2026 en een toneelbewerking van Glengarry Glen Ross van David Mamet, die voor 2025 op de rol staat. 

Mode

‘Ik kijk graag naar anderen maar zelf heb ik elke dag hetzelfde aan. Ik heb van elke trui en elke broek vijf versies. Dat scheelt ’s morgens tijd en mijn kleren zijn altijd schoon.’

Theater

‘Ik zie nu te weinig. Ik heb best een drukke baan en twee jonge kinderen die ik liefst elke dag in bed wil leggen en voorlezen. Ik volg alles via de media.

Een goed stuk heeft humor en ontroert. Dat wil niet zeggen dat het allemaal lollig moet zijn. Augustus Oklahoma is een gitzwart stuk. De oervorm van humor is leedvermaak. We lachen om pijn, humor ontstaat vanuit ernst en leed. 

Jeroen Willems en Betty Schuurman speelden La musica van Marguerite Duras twee keer: toen ze jong waren en later nog een keer. Die tweede voorstelling (voor Hollandia) is een van de beste die ik ooit heb gezien. Dat stuk gaat over een onmogelijke liefde. Ik zag het bij Theater Frascati naast de vrouw op wie ik verliefd was. Drie rijen voor ons zat haar ex en een paar stoelen achter mij zat mijn ex. Voor me zaten twee mensen van wie ik wist dat ze verliefd op elkaar waren, maar dat niet tegen elkaar hadden uitgesproken. Ik dacht: dit gaat over ons, over iedereen die hier in de zaal zit. 

Het talent van acteurs is altijd moeilijk te beschrijven. Jeroen Willems was technisch heel begaafd, kon prachtig zingen en had een meesterlijke tekstbehandeling, denk aan de legendarische voorstelling Twee stemmen. Maar hij had nog iets extra’s; het was altijd net of hij het voor het eerst speelde: grillig en gevaarlijk.’ 

Muziek 

‘In al mijn voorstellingen is er livemuziek. Mijn stukken drijven op taal, dus is het goed als er momenten zijn dat het publiek even de oren kan sluiten voor de spreektaal en zich kan wentelen in associaties of gedachten die door muziek worden opgeroepen. 

Uit mijn jeugd kende ik Queen en The Beatles, maar in Amsterdam maakte ik kennis met The Beach Boys. Zanger Brian Wilson heeft zijn leven lang geworsteld met demonen en depressies, maar was een briljante geest. Hij liet zich inspireren door de Britse popmuziek maar heeft ook goed geluisterd naar Bach en Monteverdi. Their Hearts Were Full of Spring heb ik nog gebruikt in Noem het maar liefde. Een prachtig liedje over de liefde en de dood. Via docenten en klasgenoten ontdekte ik singer-songwriters als Kris Kristofferson, Waylon Jennings, Townes Van Zandt en Johnny Cash. Veel Amerikaanse muziek, toch een beetje de soundtrack van mijn leven.’

Boeken

‘Bidden wij voor Owen Meany van John Irving. Irving schrijft altijd grote familieverhalen waarin geheimen schuilgaan. Altijd tegen een politieke achtergrond; eigenlijk lijken zijn verhalen op Augustus Oklahoma. Het boek speelt tegen de achtergrond van de Vietnamoorlog. Hoofdpersoon Owen is een bizar personage, heel klein, met een kale kop en een snerpend hoge stem; Irving gebruikt kapitalen. Owen is verliefd op de moeder van een vriendje en vermoordt haar per ongeluk bij het honkballen. Daar begint de absurditeit die almaar grotere vormen aanneemt. Het boek laat je nadenken over geloof, hoop en liefde. Verpakt in aantrekkelijke en geestige taal. 

Een theaterbewerking? Dat is ingewikkeld. Je moet je altijd afvragen of de voorstelling net zo goed kan worden als het boek. Vandaar dat ik afblijf van de grote romans van Ilja Leonard Pfeijffer.’

Film

‘Magnolia van Paul Thomas Anderson uit 1999, een mozaïsche film over mensen die ongelukkig zijn en wier levens op een bizarre manier met elkaar worden vervlecht. Op het dieptepunt van hun ellende start een fantastische soundtrack van Aimee Mann en zingen ze in hun grote eenzaamheid allemaal het nummer Wise up. Op de een of andere manier erg troostrijk. Ik heb die scène ook gejat, die zit verstopt in Augustus Oklahoma. Het regent voortdurend in de film maar na het zingen gebeurt er iets magisch: het begint kikkers te regenen. Niemand die zegt: wat is dit voor flauwekul? Ze nemen er met een bijna kinderlijke verbazing kennis van. Wat het betekent? Geen idee. Het is beeldende kunst, verpakt in een film die geloof, hoop, liefde en verbeeldingskracht op een voetstuk plaatst.’

Beeldende kunst

‘Bij museum Boijmans Van Beuningen zag ik Titus aan de lezenaar uit 1655 van Rembrandt van Rijn. Titus, zijn zoon, zit aan een lessenaartje, met een soort van potlood. Hij droomt, misschien over het leven dat hij straks gaat krijgen. Zijn blik is niet hoopvol, niet melancholisch, niet verdrietig, niet trots; het is alles tegelijk. Geen foto, maar een schilderij, een persoonlijk kunstwerk. Ik probeer mijn voorstellingen altijd persoonlijk te laten zijn. Ze gaan over mij. Dat begint bij de keuze van het stuk, het verhaal dat ik wil vertellen, de muziek die ik wil laten horen, de acteurs die ik uitkies; alle keuzes zijn persoonlijk. Dat persoonlijke voelde ik in het schilderij. Natuurlijk is het allemaal projectie en herinnering, ik was nog bezig om te worden wie ik moest zijn. Maar toch een uitnodiging om te fantaseren over jezelf, een spiegel in verf.’ 

foto Marie Cecile Thijs

Michel Sluysmans (Heerlen, 1979) is regisseur en acteur. Hij richtte met een paar toneelschoolvrienden Annette Speelt op. Daarna speelde hij in theater en film, en kreeg een Gouden Kalf voor zijn rol in The Spectacular. Na het recente vertrek van zijn kompaan Servé Hermans vormt Sluysmans samen met Frans Hendrickx de directie van Toneelgroep Maastricht.