In sommige kringen is het mode om niet meer op vakantie te gaan. Ik begrijp dat helemaal, maar vind het ergens anders te fijn om altijd maar thuis te blijven. Een van de vele voordelen: het scherpt je geest. Je kijkt beter, luistert beter, proeft meer. En halverwege een verblijf in vreemde omgeving, ik spreek nog steeds voor mezelf, leidt nadenken ineens weer tot resultaat.

Ik zie verder weinig overeenkomsten, maar iets van dat gevoel moet, zo vermoed ik, ook Alexander von Humboldt hebben gehad. De Duitse wereldreiziger noteerde onderweg zijn bevindingen en werkte die thuis nauwgezet uit. Niet alleen in teksten, maar ook in prachtige tekeningen. In deze Zuiderlucht schrijft Cyrille Offermans een mooi portret van hem.

Ook om niet-wetenschappelijke redenen is het goed om op zijn tijd ergens ander te zijn. Je wordt er niet lastig gevallen met livestreams over een freak die langs elf Friese steden zwemt en de portee van vrouwenvoetbal voor de samenleving blijft je bespaard, net als de zelffelicitatie van een nog net niet omheinde provincie in Zuid-Nederland met het eigenhandig aan de kant schuiven van wat ze ooit zelf het ‘Limburgse Parlement’ is gaan noemen.

Bij mijn terugkeer van de vakantie lag de bronsgroene vijver er even rimpelloos bij als altijd. Ook de berichten over nepotisme en zakkenvullerij in het Limburgse provinciehuis veroorzaakten geen enkele deining. Die ontstond pas bij de Maastrichtse aandrang om het Eurovisie Songfestival binnen te halen. Alle duimen gingen omhoog voor alweer een oranje-boven-polonaise, ditmaal voor wat buiten de landsgrenzen gewoon een met beroerde muziek gevuld tv-programma is.

Terug van weggeweest lees ik over de door president Trump aangekondigde deportaties van illegale immigranten. Symboolpolitiek, zoals we gewend zijn van de man die weet dat de publiciteit de rest doet, met ijzingwekkend effect: angst en onrust bij Latino’s en Aziaten. De gouverneur van Californië adviseerde zijn bevolking in het Spaans om de deur niet open te doen voor onbekenden.

Een gekozen president van het belangrijkste land ter wereld die openlijk racistisch is en daarin niet wordt gecorrigeerd, het beneemt me de adem. Het overkwam me ook toen ik dit voorjaar De rechtvaardigen las, het monumentale boek van Jan Brokken over moedige diplomaten die in 1940 met het ondertekenen van illegale visa zo’n tienduizend joden uit de klauwen van de nazi’s hielden. Met die visa reisden ze via Curacao naar de VS, vaak met jarenlange vertraging eer ze werden toegelaten. De strenge immigratiewetten in de VS werden pas versoepeld toen de gruwelen van de Holocaust in volle omvang duidelijk weren.

De diplomaten kregen na de oorlog geen lintje, maar een douw. Ze hadden zich niet aan de wet gehouden.

In sommige kringen wordt men moe van steeds maar weer die parallellen met de Tweede Wereldoorlog. In Venlo zag ik pas de befaamde wederopbouwfoto’s van Cas Oorthuys. En net als de voorgaande keren voelde ik de morele plicht tot optimisme die oud-verzetsman Oorthuys moet hebben gevoeld toen na 1945 een totaal ontwrichte wereld opnieuw moest worden opgebouwd. Er is alle reden om boeken als die van Jan Brokken te blijven lezen en foto’s als die van Cas Oorthuys te blijven tonen.

WIDO SMEETS
hoofdredacteur
w.smeets@zuiderlucht.eu