Toen de net aangetreden hoofdredacteur van de Telegraaf, Paul Janssen, twintig jaar geleden als student stage ging lopen, koos hij voor de Volkskrant. Het werd de Telegraaf, als straf omdat hij als kritische student op teveel tenen was gaan staan. Janssen maakte met de Volkskrant geen ideologische keuze. Hij wilde buitenland-journalist worden, en de Volkskrant had van alle kranten de meeste buitenlandpagina’s.

Dat was twintig jaar geleden.

Inmiddels is de interesse voor het buitenland bij de media, brandhaarden en crises uitgezonderd, verdampt. De Volkskrant waar Paul Janssen indertijd zo graag bij wilde horen is nu een veel betere krant dan toen, maar heeft geen buitenlandpagina’s meer. De tijden zijn, kortom, veranderd.

Ook onze interesse voor Duitsland, het land waar we economisch het meest mee zijn verweven, is minimaal. Als je erop gaat letten, en dat heb ik de afgelopen maanden gedaan, schrik je ervan. Een voorbeeld. In augustus ging de Nederlandse multinational Imtech door fraude, manipulatie, dubieuze kredieten en omkoping failliet. Die Zeit becijferde dat bij vijf grote Duitse bouwprojecten waar Intech bij betrokken was, de kosten met 5,5 miljard euro waren overschreden.

In Nederland verdween Imtech vrij snel uit de media. Nog een paar berichten over doorstarts en banenbehoud, dat was het wel. Wij maken ons liever druk om twee omgevallen kranen in Alphen aan de Rijn, en wat de omwonenden (niet sommige, maar alle) daarvan vinden.

Op 3 oktober is het 25 jaar geleden dat Duitsland weer één land werd. Dat feestje wordt overschaduwd door de Europese migratiecrisis waardoor de hele wereld, net als 25 jaar geleden, naar Duitsland kijkt. Met ingehouden adem en, en dat is nieuw, met bewondering.

De afgelopen jaren is ons Duitslandbeeld drastisch veranderd. We zijn opvallend mild over onze oosterburen, oorlogs- en WK’74-trauma’s zijn vervaagd. Dat kan zo weer omslaan, betoogt Merlijn Schoonenboom, voormalig Volkskrant-correspondent in Berlijn en auteur van het boek Waarom we ineens van de Duitsers houden. Is dat wel zo? Hij stelde zich de vraag opnieuw en schreef speciaal voor deze ZL De opkomst van de goede Duitser.

Niet Nederland is anno 2015 een gidsland, maar Duitsland, ook op economisch gebied. Nu VDL Nedcar in Born auto’s maakt voor BMW, probeert Limburg zich te spiegelen aan Beieren, de succesvolle Duitse deelstaat. In het artikel Lederhosen en laptop onderzoekt Paul van der Steen of die vergelijking wel opgaat. Duncan Liefferink laat zien waarom Koblenz met de Bundersgartenschau 2011 wél succesvol was, terwijl Venlo (Floriade) en Maastricht (Culturele hoofdstad) faalden. Cyrille Offermans herlas de brieven uit de jaren dertig tussen de literaire reuzen Stefan Zweig en Joseph Roth, die hun leven verwoest zagen door nazi-Duitsland.

Dichter bij huis onderzochten we onze alledaagse worsteling met de grens Duitsland-Nederland, en hoe we daarmee proberen te leven, als kunstenaar/douanier, als modeontwerpster en als praktisch denkende idealist.

Dit alles, en nog veel meer, in ZL10. Veel leesplezier!