Editorial: Hier, bij ons

recyclen geslagen uitgevers intussen wel van elk jaar zeggen. 2014 was het jaar van de deeleconomie, zie de onstuitbare opkomst van globale netwerkbedrijven als Uber en Airbnb, en van de bijl aan de wortel van de open samenleving. Van dat laatste hadden we al een vermoeden sinds 9/11. Zeker na de vorige maand herdachte Val van de Muur in 1989 meenden we dat Westerse vindingen als de vrije markteconomie en de parlementaire democratie definitief tot standaard voor de ganse wereld waren verheven. Niets is minder waar, zo blijkt uit de werkwijze van Uber en Airbnb, die alle (inter)nationale economische regels en afspraken aan hun laars lappen, en ze zijn niet de enigen. Het is ook de boodschap van de halsafsnijders van ISIS, in hun pr-filmpjes gepresenteerd als hier, bij ons opgegroeide en opgeleide jongens, die geen boodschap hebben aan de door onszelf zo bewierookte open samenleving. Samuel Huntingtons The Clash of Civilizations lijkt de nieuwe werkelijkheid. De oorlog die ISIS voert, vindt niet in Syrië plaats of in Irak, maar in onze hoofden. Hoe bang laten we ons maken? Het is de lakmoesproef voor de open samenleving zoals we die voorstaan. Een verweekte samenleving, die zich laat sturen door de thumbs up van Facebook, door “pleasend gedrag en life style geneuzel”, zoals schrijver Anton Dautzenberg het uitdrukt. Dautzenberg, in onze binnenlandse visvijver de lastpost van 2014, mag graag aan de grenzen van onze moraal knabbelen. Vaak lukt het, dan laat hij ons in verwarring achter. Zijn drijfveren komen ruim aan bod in het prachtige interview in deze ZL dat Fons Geraets met hem had. U merkt: als andere jaren is ook dit decembernummer vooral gevuld met interviews met persoonlijkheden voor wie 2014 een speciale betekenis had. Zoals het Vlaamse theaterdier en multitalent Naomi Velissariou, AKO-prijswinnaar Stefan Hertmans, de in groeimodellen grossierende museumdirecteur Hans Gubbels en de op de terloorgang van keramiekfabrikant Sphinx terugblikkende Hans Kanters. Behalve deze interviews, en de 2014-ervaringen van ZL-lezers in de blauwe kolommen ernaast,  is er in dit nummer nóg een rode draad: de rake en sfeervolle fotografie van Perry Schrijvers. Ook dat mag wel eens gezegd.