Bijna drie jaar geleden maakte C-mine Genk furore met een theaterproductie over de Italiaanse immigranten die begin 20e eeuw naar de drassige venen van Belgisch Limburg kwamen om steenkool te delven. De Antwerpse duvelstoejager Björn Schmelzer voegde zijn gezelschap Graindelavoix bij een groep muzikale Genkenaren met Italiaanse wortels. Het leverde het programma Muntagna Nera op, een combinatie van muziektheater en regionale geschiedschrijving dat met groot succes langs de Vlaamse theaters trok. De live-registratie stond dit voorjaar enkele weken bovenaan in de klassieke (!) cd-top10 in Vlaanderen.

Zou zoiets ook aan de Nederlandse kant van de grens kunnen: verhalen uit eigen streek opdiepen en ze in een mix van professionals en amateurs voor het voetlicht brengen? Is het al eens geprobeerd, met een kwaliteit die ook elders in het land de handen op elkaar krijgt?

Het antwoord ligt in de vraag besloten. Bij Toneelgroep Maastricht schijnt zo’n project op de plank te liggen – mits de stad een dezer dagen de titel Culturele Hoofdstad van Europa 2018 binnenhaalt. Maar wat gebeurt er met dat plan als de titel naar elders gaat? Bij dit nummer zit een theaterspecial die Generatie Zuid is gedoopt. Een van de items gaat over talentontwikkeling. Misschien is het een idee om theatertalenten de regio in te sturen, op zoek naar verhalen die tot een Muntagna Nera-achtige productie kunnen leiden. Misschien kan Graindelavoix erbij betrokken worden, het gezelschap dat niet goed genoeg is voor Musica Sacra, maar een geziene gast is bij het Oude Muziekfestival in Utrecht en met Kerstmis wel in het Amsterdamse Concertgebouw staat.

Over Culturele Hoofdstad gesproken. Een jaar na ‘2018’ levert Italië een culturele hoofdstad. Een van de kandidaten is Perugia, dat zich ten doel heeft gesteld de historische binnenstad, nu het domein van toeristen, terug te geven aan de bevolking. Het zou een aansprekende ambitie van Maastricht kunnen zijn, om het oude centrum, die opgedirkte openlucht shopping mall, terug te geven aan de Maastrichtenaren. Een ambitie die, net als uit de regionale klei getrokken theaterproducties, los zou moeten staan van de vraag of je wel of niet Culturele Hoofdstad wordt.

Enfin. Terwijl u dit leest, staat die titel letterlijk op het spel. Wordt het Maastricht, Eindhoven of toch Leeuwarden? Voorspellen is niet onze kernactiviteit, maar wat ons opvalt is dat er het laatste half jaar een culturele lethargie over de (eu)regio is neergedaald. Halloooo?! Is daar nog iemand?! Alsof de culturele sector met ingehouden adem zit te wachten op het verdict van de jury. Terwijl er nu al maanden aan één stuk Eindhoven-promotie door de landelijke media waart, wordt daar over Maastricht hoegenaamd niets vernomen. Op het aanhoudende gejeremieer over de coffeeshops na natuurlijk. Betekent dit dat de stuurlieden van Maastricht Culturele Hoofdstad 2018 geen communicatieplan hebben ontwikkeld om de kandidatuur juist de laatste maanden in de publiciteit te houden? Ze hebben zich toch wel gerealiseerd dat ook juryleden kranten lezen? Of hebben ze achter de schermen een even stille als briljante lobby ingezet, waardoor ze rond de tijd dat u dit leest, vooropgaan in de polonaise. Wie weet, wie weet…