Artspace Rondeel Maastricht (ARM) gaat noodgedwongen dicht. Kunstenaar Kaspar König, initiatiefnemer van de broedplaats, gaf veel energie en kreeg voor zijn gevoel te weinig terug. “Misschien is er wel behoefte aan stilstand.”
Artspace Rondeel Maastricht (ARM) gaat deze maand sluiten. Dat geeft Kaspar König rust. Misschien is vierenhalf jaar wel zo ongeveer de natuurlijke levensduur van een creatieve broedplaats. En kun je de maatschappij kwalijk nemen dat niet elk initiatief uit de kunsthoek met luid applaus wordt begroet? “Misschien zijn mensen ook wel cultuurmoe”, denkt hij hardop. “Cultuur is zo’n dominant woord in deze kandidaat-culturele hoofdstad dat het een inflatoir begrip wordt. Mensen gaan zich dan als vanzelf tegen kunstenaars verzetten. Waarom zouden die wel van alles krijgen, tot lege ruimtes toe, terwijl de carnavalsvereniging die niet krijgt?”
Kunstenaars en creatievelingen toonden volop interesse toen Kaspar König (Maastricht, 1975) zijn broedplaats inrichtte. “Dat gold minder voor de gevestigde instellingen. Aan lippendienst en vage beloften geen gebrek, maar echt commitment bleef uit. “Het was steeds eenrichtingsverkeer.”
De hoofdgebruikers van ARM vormen een bont gezelschap. Ze komen uit Nederland, Duitsland en Zwitserland en zijn actief op tal van artistieke terreinen: schilderkunst, beeldhouwkunst, fotografie, video, animatie, muziek, performance en nog veel meer. Daar bovenop is het in de broedplaats een komen en gaan van vele anderen.
Of beter gezegd: was het een komen en gaan. IPAL, de verhuurder van het voor ARM gekraakte bedrijfspand, wilde boter bij de vis. Óf 25.000 euro huur per jaar, óf vertrekken. König: “Eerst stond dit gebouw op de slooplijst. Nu wil een commerciële partij hier een showroom vestigen.” IPAL verwijt hij weinig. “Dat heeft ons lang de hand boven het hoofd gehouden.” Even probeerde König nog het gewenste bedrag bij elkaar te scharen. Sympathisanten en instellingen konden voor 17 cent per dag een vierkante meter van de broedplaats huren. De actie sloeg niet aan.
König ging op zoek naar een nieuwe plek, maar opnieuw bekroop hem het gevoel dat er maar niks terugkwam. “Ik ervoer geen enkele meedenkenergie. De Maastrichtse cultuurwethouder Costongs is hier 2,5 uur op bezoek geweest. Ambtenaren beloofden binnen twee weken met een oplossing te komen. Maar ik hoorde niets meer.”
Een woordvoeder van de gemeente Maastricht laat weten dat ARM had kunnen verhuizen naar Landbouwbelang of naar Kunstfront aan de Cabergerweg, maar dat daarvoor chemie nodig is tussen de verschillende partijen. De gemeente zegt na te denken over de huisvesting van kunstenaarsinitiatieven en creatieve bedrijfjes. Doordat er steeds meer kantoor- en bedrijfspanden leegstaan, doen zich ook steeds meer mogelijkheden voor. Huren om niet is echter meestal niet vol te houden, omdat onderhoud en instandhouding van complexen op termijn geld kosten.
König vermoedt dat er bewust of onbewust meer meespeelt: “Misschien is er geen behoefte aan verandering en juist wel behoefte aan stilstand. In de wereld om ons heen verandert al zoveel. Maar ja, het zou toch mooi zijn als ook aan jonge mensen kansen worden geboden. Daar schort het nu nog wel eens aan. Het culturele wereldje in Maastricht heeft een hoog ons-kent-ons-gehalte. Het is gesloten naar buiten toe. Kijk naar wat ze laten liggen met de duizenden Duitse studenten die naar Maastricht komen. Sluit die in. Bij die mensen zit zoveel energie, motivatie en wilskracht.”
De overheid stimuleert vernieuwingsdrang onvoldoende, stelt König. “De subsidiëringssystematiek zit te veel op de lijn van de grootschaligheid. Geld verdelen voor vier jaar ineens. 44 miljoen voor de Timmerfabriek. Speel met dat geld. Voer de middelgrote instellingen. Vijfduizend euro voor drie maanden. Gaat het goed, dan komt er geld voor de negen maanden erna. De benadering is ook zo top down. Een initiatief als Cultuurhuis AINSI had het helemaal kunnen worden, maar dan wel van onderop georganiseerd.”
In ARM is inmiddels het leegruimen begonnen. Gelukkig waren veel zaken met het oog op mobiliteit al op wielen gezet. Op 21 mei is er een laatste feest, onder de toepasselijke titel Top down bottom up. Een mooie afsluiting, hoopt König. Hij voelt vermoeidheid. De onrust ging zijn hoofd niet meer uit. Hij was te veel regelneef geworden, met donquichotterige trekjes bovendien. De creatieve Kaspar moet weer ruimte krijgen. Hij verlaat Maastricht voor een masteropleiding klankkunst en compositie aan de Hochschule fur Musik in het Duitse Mainz. Klank in de openbare ruimte heeft zijn bijzondere belangstelling. “De ongehoorde geluiden hoorbaar maken. Smog, aardstralen of reliëf hoorbaar maken.” Hij werkt er ook aan een klanktuin voor de Bundesgartenschau 2011 in Koblenz.
En ARM? Dat blijft voortleven dankzij de activiteiten van een aantal krakers rond het Old Hickory Plein in Maastricht en, zo denkt König, in de hoofden van alle kunstenaars en kunstliefhebbers die erbij betrokken waren.
Meer info: www.artspacerondeelmaastricht.wordpress.com en
