Een collega met een platenkoffertje

Hoe kun je de muzikale beleving van mensen een rol geven in de programmering van klassieke muziek? Veerle Spronck verzamelde herinneringen, zoals die van mijnwerkerszoon Cor uit Schaesberg. ‘Op zondagochtend kreeg zijn vader bezoek van een collega mijnwerker met een platenkoffertje.’

Zo werkt het bij een symfonieorkest: de programmeur bedenkt een programma, kaart dat aan bij de dirigent van dienst en zo komen ze samen tot een muzikaal menu. Dat concept wordt aan de laars gelapt in De Verhalententoonstelling. Daarin spelen herinneringen van het publiek een eminente rol.

‘Het is een experiment’, legt onderzoeker Veerle Spronck (1993) van het Maastricht Centre for the Innovation of Classical Music uit. Ze werkt daarbij nauw samen met philharmonie zuidnederland en Parkstad Limburg Theaters. Beide partners moedigden mensen aan herinneringen te delen die worden opgeroepen door klassieke muziek. Veerle Spronck: ‘Het ging niet per se om dramatische momenten, het mochten ook kleine, alledaagse herinneringen zijn.’      

De belangstelling viel haar niet tegen. ‘Uiteindelijk hebben we zes muzikale herinneringen geselecteerd: vijf uit het publiek en één van een musicus uit het orkest.’ Verhalen en muziek, zie daar de titel De Verhalententoonstelling met een vette knipoog naar De Schilderijententoonstelling van Modest Moessorgski. 

Veerle Spronck: ‘Het ging niet om dramatische momenten, het mochten ook alledaagse herinneringen zijn.’

Een van de verhalen komt van een mijnwerkerszoon uit Schaesberg. Zijn vader bikkelde de week door maar op zondagochtend kreeg hij bezoek van een collega mijnwerker die langskwam met een platenkoffertje. Veerle: ‘Dan ging de deur dicht en moesten de kinderen buitenspelen. De vrienden rookten sigaartjes en luisterden naar klassieke muziek en opera’s. De zoon, Cor, vervloekte die vriend en zijn platenkoffer. En dus haatte hij klassieke muziek. Totdat hij op latere leeftijd een kerk binnenliep waar een mis van Haydn werd gespeeld. Hij schoof in een bankje en er klikte wat. Datzelfde gebeurde toen hij langs de opera in Luik liep en zag dat ze daar Verdi’s opera La Traviata speelden. Hij herkende die muziek van de platen van zijn vaders collega. Sindsdien is hij verkocht. Hij is zelfs nog met zijn vader en die vriend naar de opera in Luik geweest.’ 

Natuurlijk, orkest en theater hopen op deze manier nieuw publiek te vinden. Veerle Spronck: ‘Wat wij als onderzoekers interessant vinden is dat ook het bestaande muziekpubliek op een andere manier toegang krijgt tot de muziek die ze doorgaans beluisteren. Wat voor effect heeft dat? Het gaat niet per se om de drempel verlagen. De vraag is eerder: wat betekent het om een orkest te zijn in de 21ste eeuw? Een orkest is een redelijk complexe organisatie met veel tradities die best bevraagd mogen worden. We hoeven geen passende antwoorden te geven; we zoeken naar nieuwe mogelijkheden qua beleving en bereik.’

De voorstelling duurt één uur, kost een tientje en het publiek zit op het toneel rond het orkest. Er is ook een regisseur bij betrokken en de uitverkorenen vertellen iets over hun herinnering. ‘Je krijgt een kijkje in iemands leven. Muziek maakt hun verhalen voelbaar.’

De Verhalententoonstelling door philharmonie zuidnederland. Op 14 april in het Parkstad Limburg Theater in Heerlen. philharmoniezuidnederland.nl