Mother, I will not name you a woman
I will name you everything
Mahmoud Darwish
In 2005 maakte Barbara Debeuckelaere als VRT-journaliste de reis van Maria en Jozef, zo’n 2000 jaar later, van Nazareth (in het huidige Israël) naar Bethlehem (op de bezette westelijke Jordaanoever).
Twee weken lang maakte ze reportages over dorpen die door de door Israël gebouwde muur verdeeld waren, ‘over moeders van martelaren in Nablus en vrouwen die veranderingen teweeg brachten in Ramallah.’ Net als de Palestijnen stond ze uren in de rij bij tientallen checkpoints, hoorde en voelde de voortdurende agressie van de jonge Israëlische soldaten. ‘Ik zag hoe extreme ontmenselijking, apartheid en racisme eruitzien. Zoals iedereen die erbij was je kan vertellen, is het een schok waar je niet van herstelt’, schrijft ze in het voorwoord bij het net verschenen fotoboek ‘Om (Mother).
In februari vorig jaar belandde Debeuckelaere, inmiddels werkzaam als fotografe, in Tel Rumeida, een moslimwijk in Hebron, ‘een explosieve plek, vol haat en geweld tegen de inheems Palestijnse bevolking.’ Via de geweldloze verzetsgroep Youth Against Settlements en haar leider Issa Amro leerde ze de vrouwen en meisjes van Tel Rumeida kennen.
‘Het is zacht, warm en liefdevol, maar het is ook hardnekkig en gespierd en het kan je hard raken’
Ze fotografeerde hen, om te documenteren wat er gebeurt, om ervoor te zorgen dat de wereld hun lot niet vergeet. Tot ze besefte dat foto’s háár perspectief weerspiegelde, en niet dat van de Palestijnse vrouwen.
Na de zomer ging ze terug met analoge kleinbeeldcamera’s om ze te verdelen onder acht families, geleid door moeders met wie ze een band had opgebouwd. Debeuckelaere: ‘Ze fotografeerden hun kinderen, kleinkinderen, ouders, gordijnen, speelgoed, vloeren, bomen, fruit, potten en pannen, katten, landschappen, trappen, rotsen en prikkeldraad.’
De vrouwen leverden dertig filmrolletjes bij haar in, het was meer dan ze had durven hopen. ‘De lichtlekken, de fouten, de scheve kadrering, de onscherpte, de diversiteit, de verzadiging, het zuurstoftekort, al deze beelden samen laten een aantal van de rommelige kwaliteiten zien van wat een liefdevol thuis is op een plek van geweld.’
Het project leverde het formidabele fotoboek ‘Om (Mother) op, een werk van licht, spel en kleur. Het werd geen koffietafelboek waarvan er al genoeg, nee, te veel zijn. Het werd – letterlijk – een handzaam boek, buigzaam zelfs. Maar, zegt Debeuckelaere, ‘vergis je niet. Dit is een vrij klein boek, maar ook een heel stevig boek. Het is zacht, warm en heel liefdevol aan de binnenkant, maar het is ook hardnekkig en gespierd en het kan je hard raken. We hopen een beetje dat het dat doet.’
Barbara Debeuckelaere, ‘Om (Mother). Breda, The Eriskay Connection, 2024. eriskayconnection.com
