Een ontplofte bus kunst

op haar zestiende naar de Verenigde Staten. De laatste jaren maakt ze daar in hoog tempo naam met grote, net-niet-abstracte schilderijen: flitsend werk met felle kleuren, vol energie en beweging en met een duistere ondertoon die steevast in verband wordt gebracht met haar ervaringen als Oosteuropese immigrant aan de onderkant van de Amerikaanse samenleving. Een rijzende ster, kortom. Wat was er makkelijker geweest dan een solo-tentoonstelling om haar werk ook in onze contreien op de kaart te zetten? Dat is echter niet de aanpak van Kunstencentrum Signe, kortweg kuS, in Heerlen, waar ze nu exposeert. “We houden hier niet zo van die losstaande solo’s”, zegt kuS-directeur Toon Hezemans. “We zien liever dat kunstenaars reageren op de stad en de omgeving. Daardoor kan zo’n tentoonstelling echt iets teweegbrengen.” Die benadering leidde ertoe dat het spannendste onderdeel van Gueorguieva’s tentoonstelling in Heerlen niet alleen door haar gemaakt is. In overleg met Christine van den Bergh van OutLINE in Amsterdam, waar Gueorguieva eerder exposeerde, werd een aantal Nederlandse en Duitse kunstenaars opgetrommeld, onder wie Joanneke Meester, Aquil Copier en Martijn Lucas van Erp. Een week lang gingen ze samen met Gueorguieva aan het werk in de langgerekte achterruimte van kuS. De meterslange wand is bedekt met flarden wit, gekleurd en half-doorzichtig papier en kriebelige tekeningetjes. Er hangen repen stof, een boerenbonte zakdoek en hier en daar een tekstfragment. Motieven als twee vlot gepenseelde paarse bloemetjes keren telkens terug. Soms is er zorgzaam een papieren lijstje omheengemaakt, een andere keer is er dwars overheen geplakt of getekend. Lange, tastende zwarte lijnen en feloranje stroken papier doen het hunne om de compositie bij elkaar te houden. De wand is een mega-collage, het is artistiek polderen, een warboel, een ontplofte bus kunst. Aanvankelijk kun je het niet laten je af te vragen wie wat gemaakt heeft. Je gaat op zoek naar overeenkomsten tussen onderdelen van het werk, naar herkenbare handschriften, maar verder dan zeer voor de hand liggende vaststellingen kom je niet. Die bloemetjes, ja, die zullen wel door één en dezelfde persoon gemaakt zijn. En die twee schilderijtjes op doek natuurlijk ook. Oplettende kijkers zullen er de hand van Martijn Lucas van Erp in herkennen. Maar hoe langer je het samenwerkingsproject op je in laat werken, hoe meer het overkomt als één geheel. Een kleine week voor de opening was ik in kuS. Gueorguieva tekende met potlood op de muur, Joanneke Meester was in de weer met stroken papier en tape. “Ik heb dit nooit eerder zo gedaan”, bekende Gueorguieva. “Je wordt je bewust van je eigen grenzen, van wat je zelf kunt, wat je altijd doet, en hoe een ander daar tegenaan kijkt. We schilderen en plakken gewoon over elkaars werk heen. Ik heb me voor deze week ingesteld op veel misverstanden!” Ze lachte vriendelijk naar haar collega die met de schaar klaarstond. “Er is natuurlijk wel een basis van vertrouwen”, verzekerde Meester. Gueorguieva en Meester kenden elkaar al van voor dit project. Dat was niet het geval voor de andere kunstenaars die aan het project meededen. Gelukkig bevat de tentoonstelling in Heerlen toch ook twee stukjes solo-presentatie. In de voorruimte hangt een serie collages. Ze bestaan uit verschillende soorten papier en flarden stof en zijn druk en kleurrijk betekend en beschilderd. Steeds is er een menselijke figuur in te herkennen. Helemaal achterin de expositieruimte is een kleine selectie tekeningen te zien – een wereldprimeur voor Heerlen want haar tekeningen hield Gueorguieva tot nu toe voor zichzelf. Het zijn heftige voorstellingen waarin George Bush, Condoleezza Rice en de Irak-oorlog figureren. Nadat je die collages en tekeningen hebt bekeken wordt pas duidelijk hoezeer Gueorguieva in het samenwerkingsproject de touwtjes in handen heeft gehouden. Na een dag of wat samenwerken zat de kunst duimendik op de muur. Gueorguieva deed de eindredactie, aldus Toon Hezemans, en dat is te zien. Zeker, er gebeuren allerlei dingen die in haar eigen werk niet gebeuren. Ze heeft haar collega’s de ruimte gegeven die ze nodig hadden. Tegelijkertijd heeft het geheel een vaart en een ritme die onmiskenbaar van haar afkomstig zijn. De onnadrukkelijke manier waarop Gueorguieva het project tot een eenheid heeft weten te smeden: misschien zie je wel juist daaraan dat ze niet de eerste de beste is. Iva Gueorguieva, Betekenen. Met bijdragen van Aquil Copier, Martijn Lucas van Erp, Patricia Kaersenhout, Mike Kramer, Audrey van der Krogt, Joanneke Meester en Barbara Geier. KuS, Willemstraat 91a, Heerlen, t/m 14 november. Zie: www.kunstencentrumsigne.nl