Filmstad
Volgens ooggetuigen was het een indrukwekkend gezicht. De 53 burgemeesters uit het Duitse Ruhrgebied die als uit één mond de mijnwerkersgroet “Glück auf” scandeerden toen ze zich enkele jaren geleden presenteerden bij de kandidatuur voor Europese Culturele Hoofdstad in 2010. Plaats van handeling was de Jahrhunderthalle in Bochum. Terwijl de kandidaat niet Bochum was, maar buurstad – en eeuwige rivaal – Essen.
Alsof Maastricht, dat de titel voor 2018 wil binnenhalen, zijn kandidatuur presenteert in het Glaspaleis in Heerlen.
De Jahrhunderthalle is een van de vele industriële monumenten in het Ruhrgebied die een culturele bestemming hebben gekregen. Enorme stalen dakconstructies, gevlinderde betonnen vloeren, grofgestuukte muren. Hoe ruwer de omgeving, hoe beter de subtiliteit in muziek en theater tot zijn recht komt. Zoals bij de jaarlijkse (sic!) Ruhrtriënnale, een soort Holland Festival, maar dan grootschaliger. En imposanter, vanwege die postindustriële omgeving. Nederlandse theatermakers zijn er dol op.
In deze Jahrhunderthalle werden vorige maand de European Film Awards uitgereikt. Het filmgala voor de ‘Europese Oscars’ in Bochum, of all places? Inderdaad was filmstad Berlijn zo vriendelijk geweest de eer aan Bochum te laten, bij wijze van opwarmertje voor de culturele hoofdstad Ruhr 2010.
Alsof Utrecht voor één keer de Gouden Kalveren laat uitreiken in Maastricht. In cultuurhuis AINSI bijvoorbeeld, ooit een fabriekshal waar cementzakken werden gevuld. Of in de voormalige Timmerfabriek van Sphinx, cultuurtempel in wording.
Prijswinnende regisseurs als Michael Haneke en Ken Loach gebruikten het filmgala in Bochum voor een oproep om Hollywoodfilms in Europa aan banden te leggen. Kwalitatief gezien is zo’n boycot niet nodig, de Europese cinema steekt de Amerikaanse film de laatste jaren regelmatig links en rechts voorbij, getuige ook de in Bochum gelauwerde films als Das weisse Band, Fish Tank, The Reader en Slumdog Millionaire. Jammer dat veel van dat moois in Europa zelf maar mondjesmaat te zien is. In Nederland bijvoorbeeld wordt ruim 80 procent van de bioscooprecettes door Hollywoodfilms binnengesleept.
Was de in Bochum gevierde triomf van de Europese film daarmee de triomf van het filmhuis – en daarmee een pyrrusoverwinning? Wie bij een filmhuis denkt aan Koreaanse films met minutenlange shots van wuivende rietvelden, is al een jaar of tien niet meer buiten de deur geweest. Het Maastrichtse Lumière, waar ook Oscar-winnende Hollywoodfilms te zien zijn, is met bijna 100.000 bezoekers per jaar een van de succesvolste filmhuizen van Nederland. Met een groei waar maar weinig cultuurtempels aan kunnen tippen. Dat Lumière als belangrijkste publiekstrekker van de Timmerfabriek daar nog steeds geen aanspraak kan maken op een voorkeursbehandeling, heeft vooral te maken met de sterke theaterlobby in de Maastrichtse politiek.
De stad mist een echte filmtraditie, maar daar wordt aan gewerkt. Met een minimaal budget beleeft het Made in Europe Filmfestival Maastricht, een poedel is het beeldmerk, dit voorjaar zijn vijfde editie. Stel dat het Maastricht lukt om in 2018 Culturele Hoofdstad te worden, waarom zou de uitreiking van de European Film Awards dan niet kunnen worden binnengehaald? Na Bochum is alles mogelijk. De EFA wordt gesponsord door het Nederlandse Filmfonds, waar Doreen Boonekamp de directeur is. Ze is in Maastricht geen onbekende. Ze is er geboren.
