Vanuit de IBA-werkhuizen proberen vrijwilligers ideeën over hun wijk in te zetten voor Parkstad. Portretten van vier IBA-vrijwilligers die opereren vanuit de kerk van Chevremont, kunstencentrum Kus in Heerlen, Clemensdomein in Merkelbeek en de Watertoren van Schimmert.

We moeten mensen stimuleren naar hun eigen omgeving te kijken.’

De reporter

Jac Gadiot (62) woont in Sittard maar is een geboren en getogen Heerlenaar. Uitgedaagd door een open oproep om mee te denken over de vitalisering van Parkstad koos hij voor kleine initiatieven. “Ik wil op deze manier een stem geven aan wat er leeft in dorpsachtige structuren, in buurtschappen. Die zijn er nog genoeg.” Want IBA gaat volgens Gadiot niet alleen om spraakmakende toeristische en duurzame projecten. “Technische vernieuwing is prachtig, maar sociale innovatie door andere verbindingen tussen mensen is minstens zo belangrijk. Dat wil ik laten zien.”

Op de bonnefooi trok Jac Gadiot naar Abdissenbosch, een woonkern van Landgraaf, en sprak daar met willekeurige mensen over het gewone leven en wat er in de loop der jaren is veranderd. Zijn bevindingen zijn gepubliceerd in het eerste nummer van Re-porters, een onregelmatig verschijnend IBA-krant. Het blad moet mensen stimuleren om naar hun eigen omgeving te kijken, vindt Gadiot. “Ik heb gezien dat een paar individuen het verschil kunnen maken of een buurt leeft of niet.”

De levensoptimist

‘Het moet uit de Parkstedelingen zelf komen.’

Jan Daemen doceerde vijfentwintig jaar lang kunstvakken op het Romboutscollege in Brunssum. Na zijn pensioen in 2000 werd hij beeldhouwer. Hij is nu 85, woont in Treebeek en kwam via IBA-directeur Jo Coenen – die ooit nog wiskundebijles van hem kreeg – bij IBA terecht.

“Hij belde mij om te vertellen over dit project en het gesprek dat hij erover ging hebben met zeven burgemeesters. Ik zei tegen hem: ‘Die gaan de kar niet trekken. Probeer ze er achter te krijgen, dan gaan ze misschien duwen.’” Daemen werd ook een meeduwer, met name omdat IBA duurzaamheid wil doorvoeren, een fenomeen dat hijzelf al tien jaar lang bestudeert. Hij ziet een taak voor zichzelf in de werkhuizen, met name om jongeren aan IBA Parkstad te binden. Hoe, dat wil hij zelf bepalen. “Ik loop niet achter elke muziek aan, maar soms draag ik het vaandel.” Op cultureel en toeristisch gebied wil IBA terug naar de welvaart uit de tijd van de mijnen. Een goed plan, zegt de ervaringsdeskundige. “De verandering moet uit de Parkstedelingen zelf komen. Onder leiding van Coenen komt het goed. Al is het in 2020 nog lang niet klaar.”

‘Mensen moeten vooruit durven kijken, met ideeën komen.’

Drijvende kracht

Ivo Ebben (32) is naast zijn werk als helpdeskmedewerker zeker tien uur per week in de weer als vrijwilliger. In Chevremont, waar hij woont, is hij bij het wijkplatform. In die hoedanigheid hoorde hij van het IBA-werkhuis. Nu is hij er de drijvende kracht en bedacht al drie projecten die de buurt moeten oppeppen. Zoals het PiPi-project: mensen met een Pinkpopticket kunnen in de Pieterstraat in Kerkrade overnachten en uitgaan. Of Kom op de soep: elke donderdagmiddag kunnen mensen die alleen zijn, elkaar ontmoeten. En er is nu een wijkblad dat hij zelf opzette om het vervolgens ook vol te schrijven.

Ivo Ebben hoopt dat IBA een impuls aan de regio geeft op het gebied van werkgelegenheid, natuur en milieu. “Mensen roepen om het hardst dat vroeger alles beter was. Ze moeten vooruit durven te kijken, met ideeën komen en ondernemen. Ook al is het een krimpregio, dat wil dat niet zeggen dat alles gedoemd is om te mislukken hier.”

De gastheer

‘Het gaat sneller als we de dingen samen aanpakken.’

Heerlenaar Piet Lipsch (65) was ooit kruidenier, werkte vervolgens achttien jaar als receptionist bij de muziekschool en was de afgelopen twee jaar suppoost en gastheer in Schunck. In juli van dit jaar ging Lipsch met pensioen, maar hij heeft het drukker dan ooit. Frans van Neer van IBA zag in hem de ideale gastheer voor het IBA-werkhuis in Chevremont en vroeg of hij dat zag zitten. “Het gastheerschap zit in me, en ik geloof in IBA. In mijn oude job had ik ook met cultuur te maken, die sector past bij mij. Ik wil graag een steentje bijdragen aan de opleving van Parkstad. Dat is hard nodig.”

De mensen moeten zelf in actie komen, vindt hij. Zelf geeft hij het goede voorbeeld door geregeld een handje te helpen bij evenementen. Zoals onlangs bij de Jeetemarkt in Chevremont en het project Kom op de Soep. “Het bevalt goed. Buurtbewoners kijken nu nog een beetje de kat uit de boom, zo van: wat kan IBA voor ons doen? Er moet nog veel gebeuren maar dat gaat sneller als we de dingen samen aanpakken.”

Foto’s: Edith Eussen