Zo’n pakweg 10.000 dingen verzamelde de Vlaamse filosoof en hoogleraar Jaap Kruithof opgeborgen in 160 dozen. 

Dingen die de mensen wegdeden. Weinig bekoorlijke dingen ook, vooral kitscherige rommel. Maar ook dingen waar de kunstenaars Guy Rombouts en Benjamin Verdonck wel raad mee weten in het Kijkdepot van Museum aan de Stroom in Antwerpen, zoals een piramidevormige kaars, rekenblokjes, flesopeners, een paaseiverfsetje, kaartstokken, een kruidenpotje uit de supermarkt, en borstels. Heel veel borstels. 

Jaap Kruithof (1929-2009) verkreeg de spullen vanaf begin jaren zeventig in antiek- en kringloopwinkels. Hij adopteerde de afgestoten snuisterijen en prullaria om ze een nieuw leven te geven, en anderzijds om kritiek te uiten op de consumptie- en wegwerpmaatschappij.

Nadat de verzameling door Museum aan de Stroom (MAS) werd opgenomen in de collectie Volksheemkunde vroegen de dingen er volgens de Vlaamse kunstenaar Guy Rombouts (1949) en kunstenaar/theatermaker Benjamin Verdonck (1972) om, om bij elkaar gezet te worden. Ze werden herschikt, de dingen, letterlijk, in vitrinebakken, en vermengd met spullen uit de volkenkundige collectie uit het depot van het MAS. Ze werden bij elkaar gezet per kleur, per vorm, per veelheid, of in stillevens die weer een nieuw verhaal moeten vertellen; dit keer wél met gevoel voor esthetiek, iets waar dwarsdenker Kruithof een broertje aan dood had. Welk verhaal de dingen in deze opstelling vertellen, dat is aan de museumbezoekers.

Dingen in het MAS in Antwerpen. foto Frederik Beyens

Die cirkelen deze middag wat ongemakkelijk rond. In de entreehal  hangt een mobile: waar kijken we naar, wat doen deze eenvoudige dingen hier, in een museum? Daarmee lijkt de opzet van de kunstenaars deels geslaagd: dat er wordt nagedacht over deze uitgerangeerde dingen, over de waarde ervan. 

Behalve bevreemding blijken de dingen vooral nostalgische gevoelens aan te wakkeren. ‘Dat vond mama vroeger leuk’, zegt een moeder tegen haar zoon, wijzend op een vintage setje lippenstiftjes. Een kind herkent het Colosseum in een overvolle bak met souvenirs die samen een miniatuurstadje vormen. ‘Hé papa, daar waren we toch op vakantie?’

De inhoud van het andere deel van de dozen, zo’n tachtig, werden – geheel in de kritische geest van Kruithof, een zelfbenoemd ‘ecocentrist’, door kunstenaars aangewend voor creatieve recycling. De dingen uit die resterende dozen kwamen zo ook in Nederland terecht, waar ruim veertig kunstenaars een Kruithof-voorwerp transformeerden tot een kunstwerk.

Guy Rombouts en Benjamin Verdonck, Dingen. Tot najaar 2022 in het Museum aan de Stroom Antwerpen. Het essay Bewaren van Jaap Kruithof, nu met bijdragen van Verdonck en Rombouts, is opnieuw uitgegeven. mas.be