Nijmegen was een belangrijke stad langs de noordgrens van het Romeinse Rijk, de zogenaamde Limes. Vanuit het hele rijk werden hier soldaten, ambachtslieden en bestuurders heen gestuurd.

De tentoonstelling Moving Stories in Museum Het Valkhof in Nijmegen verweeft het verhaal over deze migratiestroom van zo’n tweeduizend jaar geleden met verhalen over migratie uit onze tijd. Hiervoor werkte het museum samen met een ‘public-in-residence’: vijftien Nijmegenaren die hun wortels in andere landen hebben.

Behalve archeologische vondsten, veelal uit Nijmegen zelf, en werk van hedendaagse kunstenaars zoals Patricia Kaersenhout, Bouchra Khalili en Jennifer Tee, zijn ook alledaagse voorwerpen in de tentoonstelling opgenomen die de verhalen van deze vijftien mensen vertellen.

De trouwring van de Syriër Sam Alqalqeely herinnert hem aan de laatste onbezorgde dagen in zijn thuisland, voor hij en zijn kersverse echtgenote moesten vluchten. Niet ver daar vandaan ligt een ander sieraad, een kledingspeld uit de 5e eeuw na Chr, gevonden in het centrum van Nijmegen. Uit de stijl is af te leiden dat de drager ervan van ergens ten oosten van de Kaukasus kwam.

Otobong Nkanga, Revelations (2020)
© Øystein Thorvaldsen

Moving Stories zit vol verbanden die de grenzen van tijd en geografie overstijgen. De alledaagse en vaak persoonlijke archeologische voorwerpen, zoals borden waar Romeinse soldaten hun naam in hebben gekerfd, worden getoond naast het werk van de hedendaagse kunstenaars. Van de Braziliaanse Mayra Sérgio is Sensorial Shelter te zien: een berg sterk geurende gemalen koffie, een kleine handpers, en een paar stapels baksteen-achtige blokken van samengeperste koffie. Ze verbeeldt hiermee het sterke thuis-gevoel dat bepaalde geuren kunnen oproepen, en probeert van die geur letterlijk een nieuw thuis te bouwen.

De spanning tussen heimwee naar het land van herkomst en het verlangen om een nieuwe toekomst op te bouwen is overal voelbaar. In Revelations combineert Otobong Nkanga textielkunst met fotografie; herinneringen aan plaatsen in haar geboorteland Nigeria verbeeldt ze door cirkels die het hoofd van een meisje omhullen als een wolk.

Dat ook een Romeinse soldaat met Afrikaanse wortels zijn hele leven verlangend bleef terugdenken aan zijn geboorteland is af te leiden uit de inscriptie op zijn grafsteen, die langs de Limes in Duitsland gevonden werd: ‘Geboren uit de aarde van Mauretania, bedekt door vreemde aarde.’ 

Moving stories, De rijkdom van de Limes. Van 10.2 t/m 29.5 in Museum Het Valkhof in Nijmegen. museumhetvalkhof.nl