Niet alleen in de politiek zijn alle ogen op Oekraïne gericht, maar ook in de kunst is er aandacht voor het geteisterde land. De kunstpodia Bozar (Brussel) en M HKA (Antwerpen) slaan samen met het Europees Parlement de handen in elkaar met Imagine Ukraine, een drieluik van tentoonstellingen, activiteiten en filmvertoningen die draaien om de centrale vraag: hoe een land in oorlog te verbeelden?
Het artistieke zwaartepunt van het project is in het M HKA, het Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen, waar werk wordt getoond van enkele prominente Oekraïense kunstenaars. Zo zien we onder andere een recente video van Sergey Bratkov, die zijn broer, een architect, filmt tijdens het opmeten van een gebouw in het kapotgeschoten Kharkiv. De broer gaat ernstig en haast maniakaal secuur door met zijn taak terwijl buiten de stad in brand staat; het conflict tussen het persoonlijke en de wereld wordt pijnlijk tastbaar. In een andere zaal hangen indringende foto’s van Bratkov met gehavende gezichten van boksers, en momentopnames uit de opleiding van vrouwelijke rekruten in het kernwapendepartement. Er hangen ook schilderijen van Nikita Kadan. Zijn geschilderde evocaties van massa-executies grijpen, mede dankzij hun extreme, haast misplaatste esthetiek, naar de keel.
Anna Scherbyna, Landscape With Staffage, 2022 (detail van muurschildering).
David Chychkan daarentegen probeert de hoop erin te houden. Zijn tekeningen vol spelende kinderen, arbeidsters en vrolijke motieven vormen een synthese van de Sovjeterfenis en de Oekraïense geschiedenis. Zelfs wanneer hij militairen afbeeldt, lijken die eerder goedlachs dan dreigend.
Zijn tegenhangster is Anna Scherbyna, die een indrukwekkende, in zwart-wit uitgevoerde muurtekening presenteert. De toon is grimmig, gebouwen staan schots en scheef, de afgebeelde personages maken zich uit de voeten. Verlossing lijkt ver weg – tussen de contrasterende kunstwerken van Chychkan en Scherbyna lezen we het gedicht Hopen tegen beter weten in van Lesia Ukrayinka.
In het videowerk van enkele jonge Oekraïense kunstenaars spelen identiteit en ontregeling een cruciale rol. Zo vertelt Yana Bachynska haar familiegeschiedenis aan de hand van objecten, zoals het militair uniform van haar grootvader. In Live Stream van Malashchuck en Khimei is een bataljon soldaten te zien dat dansoefeningen houdt in een museum – tot consternatie van de toeschouwers.
Imagine Ukraine is een kleine maar indringende presentatie die ons laat voelen hoe rauw, grillig en absurdistisch oorlog kan zijn.
Imagine Ukraine. Van 6.5 t/m 21.8 in het M HKA. muhka.be
