Niet het grote gebaar maar het nietige plantje. De wereldwijd uitgevoerde tuinen en landschappen van Piet Oudolf (Haarlem, 1947) hebben één ding gemeen: de plant staat centraal. Oudolf is geen landschaps- maar tuinarchitect; zijn projecten worden getekend door zijn opleiding als plantenkweker. 

Zijn aanpak vond, en vindt nog steeds,  navolging. Tuinen en landschappen zijn weelderiger geworden, ze zijn minder kortgeknipt en aangeharkt. Groei en bloei krijgen de ruimte. Net als de kleuren, de ontwerpen van Oudolf bieden elk seizen een ander palet. 

‘Hij schildert met planten’, zegt een bevriende landschapsarchitect over de werkwijze van Oudolf, wiens ontwerpen een wonderlijk, nauwgezet verbond laten zien tussen plaats, jaargetijde en coloriet. In de tentoonstelling In Search of Sharawadgi in kunstencentrum Schunck in Heerlen, die een overzicht biedt van Oudolfs oeuvre, liggen op zijn tuinontwerpen gebaseerde vloerkleden. Een even verderop getoonde afdruk van zijn ontwerp voor de Hauser & Wirth tuin in het Engelse Somerset lijkt een organische aaneenschakeling van vloerkleden. 

In 2017 maakte Thomas Piper de film Five Seasons over Oudolfs tuinen. Hij reisde de hele wereld over om het oeuvre in beeld te brengen, maar bracht de meeste tijd door in de 4000 m2 grote privé-tuin van Oudolf in het Gelderse Hummelo. ‘Het is een cyclus van leven en dood’, zegt Oudolf als hij op een nevelige herfstdag uitkijkt over zijn tuin, ‘net als bij de mensen. In het najaar is een tuin op zijn mooist.’ Er valt een stilte, alsof de vergelijking voor het eerst in hem opkomt. Hoe is het met de mens in de herfst van het leven? Hij heeft veel ervaring, zegt hij, ziet er anders uit. Dan, met zijn blik op de planten om hem heen: ‘Ik kom niet terug. Zij wel.’

De film van Piper is eveneens te zien in In Search of Sharawadgi – de titel van de expositie verwijst naar de ‘natuurlijkheid’ van de tuinen van Oudolf. ‘Je waant je in de Hoge Venen’, zegt de hierboven aangehaalde landschapsarchitect bij een foto van met de wind meebuigende hoge grassen.

De tentoonstelling is een spin off van het innovatieve architectuurproject IBA Parkstad dat na zeven jaar op kousenvoeten naar het uitgestelde einde schuifelt. Vanaf dit najaar wordt de opbrengst getoond in een grotendeels virtuele expositie; veel voorgestelde ideeën hebben het niet gehaald of zijn nog in uitvoering. 

Tot die laatste categorie hoort Leisure Lane, een 33 km lange langzaam-verkeersverbinding rondom Heerlen. Het 4,5 meter brede fiets- en wandelpad, dat de samenhang moet laten zien van de regio Parkstad, een voormalig mijnbouwgebied, wordt geflankeerd door botanische bermen en opgaande beplanting, aangelegd naar een ontwerp van Piet Oudolf en LOLA Landscape Architects. Ze werkten ook al samen aan de archeologietuin bij het verzonken kasteel Etzenrade, een paar kilometer verderop. 

In Search of Sharawadgi. Landscapeworks with Piet Oudolf and LOLA. Van 5/6 t/m 17/10 in Schunck Heerlen. schunck.nl

De aanplant van de liatris spicata ‘Alba’, in het Nederlands lampenpoetser, in het Lurie Park in Chicago is als een reflectie van de omgeving. © Piet Oudolf