In 2015 was de Eindhovense kunstenaar Victor Sonna in een kringloopwinkel in New Orleans. Zijn oog viel op een vreemd ding van ijzer, dat leek op een set handboeien. ‘152’ stond erin gekerfd. Hij kocht het, en pas later kwam hij erachter dat het ketens waren, gebruikt om tot slaaf gemaakten te boeien.
Het werd het begin van een zoektocht naar de geschiedenis van de trans-Atlantische slavenhandel, die ook deel is van de geschiedenis van Nederland. Sonna zelf is geboren in Kameroen, en kwam toen hij twintig jaar was naar Nederland. Hij studeerde aan de Design Academy in Eindhoven en de AKV|St. Joost in Den Bosch. 1525 is zijn eerste grote solotentoonstelling in zijn woonplaats. De titel verwijst naar het jaar waarin het eerste trans-Atlantische slaventransport plaatsvond.
Met de ketens als beginpunt – ze liggen op een sokkel – laat Sonna de resultaten zien van zijn onderzoek, dat hem onder andere naar Suriname en Ghana voerde. Dat doet hij in een ronduit spectaculaire installatie, die voor de steigerbouwer van dienst een enorme uitdaging moet zijn geweest: 25 meter hoog, onregelmatig gevormd, met platforms en trappen. Daarin zijn 152 kunstwerken opgehangen, vrij zwevend zodat je ze van alle kanten kan bekijken.
Sonna kocht 152 gobelins, Europese wandtapijten uit de 18e , 19e en 20e eeuw, met taferelen van jachtpartijen en plattelandsidyllen. Hij bewerkte die, of beter gezegd: verwondde en vervormde die, met onder meer rubber en suiker. Die materialen zijn een verwijzing naar de producten waarmee Europeanen mede door de uitbuiting van de tot slaaf gemaakten hun welvaart vergrootten.
In de met rubber overgoten doeken zijn afdrukken te zien van ijzeren ketens en andere dwang- en martelwerktuigen, en van Afrikaanse sculpturen. Terwijl de frivole dames op de wandtapijten nog zichtbaar zijn, laat Sonna letterlijk een andere kant van de geschiedenis zien. In de installatie zijn ook een zestal video’s te zien met impressies van onder meer straatbeelden in een niet nader aangeduid land in Afrika en de kerkers van een slavenfort. |
1525 was twee jaar geleden al klaar, maar pas nu was er bij Van Abbe ruimte in de programmering. Wereldwijd en ook in Nederland zijn felle discussies gaande rond de doorwerking van de geschiedenis van slavernij, met dringende vragen over schuld en erkenning. Het uitstel van de presentatie van 1525 blijkt achteraf een gelukkige timing: deze poëtische en indringende tentoonstelling vormt een zinvolle bijdrage aan dat debat. (AvW)
Victor Sonna, 1525. Van 18/7 t/m 30/5 in het Van Abbemuseum in Eindhoven. vanabbemuseum.nl