‘De menselijke emotie onder een vergrootglas, vermengd met een flinke scheut schoonheid en de nodige bombast. Ik viel er als een blok voor.’ Door Daria Bukvić
Laatst vroeg een journalist me of ik, ondanks dat ik inmiddels in Amsterdam woon en mijn zachte g zo hard als een rasp is geworden op de toneelschool in Maastricht (oh ironie), nog iets aan mijzelf als Limburgs beschouw. Daar moest ik best een tijdje over nadenken. Na een niet zo vrolijke jeugd maar wel euforische toneelschooltijd in het zuiden, vond ik het lastig om de balans op te maken. Wat is er uit die tijd nou echt blijven kleven? Ik kon op dat moment helaas niks oorspronkelijks of grappigs verzinnen om de journalist en mezelf mee tevreden te stellen. Achteraf bedacht ik me dat ik de blits had kunnen maken met het semi-Remunjse ‘plat’ wat ik nog lichtjes beheers. Jaomer.
De vraag bleef me achtervolgen terwijl ik langs de grachten terug naar huis fietste. Zwierend langs de imposante stadsschouwburg kwam ik tot de voorlopige conclusie dat ik wellicht nooit een typisch Limburgs meisje ben geworden, maar dat ik Limburg wel zeer dankbaar ben voor het zijn van decor en aanstichter van een van de belangrijkste ontdekkingen in mijn leven: mijn liefde voor het theater.
Ik betwijfel namelijk of ik zo jong mijn grote passie had ontdekt als ik niet regelmatig in de kerk had gezeten aan de overkant van mijn pietepeuterige basisschooltje. Mijn Bosnische ouders waren weliswaar een niet praktiserende katholiek en moslima met een socialistische inborst; het gemak van een basisschool op loopafstand maakte het bijkomende religieuze tintje tot een detail dat door de vingers kon worden gezien. En dus dreunde ik iedere ochtend braaf het weesgegroetmaria op.
In de kerk kon ik urenlang ademloos naar verhalen luisteren, me vergapen aan hoe een lichtstraal door het glas in lood in duizend kleuren brak en horen hoe vele stemmen samenvielen tot één goddelijke klank. Ik begreep als kind donders goed dat deze verhalen deels verzonnen sprookjes waren met een goedbedoelde verborgen agenda, maar ik genoot ervan om ze langzaam, binnen het tijdsbestek van de dienst, te gaan geloven. Weg te sijpelen naar een andere realiteit. In deze sprookjes werden woorden gegeven aan grote gevoelens waar ik tot dan toe geen uitdrukking aan kon geven. Ik ervoer voor het eerst, heel diep en krachtig, de troostende kracht van collectief meevoelen met andermans verhalen over pijn, eenzaamheid, verlies en vreugde. De menselijke emotie onder een vergrootglas, vermengd met een flinke scheut schoonheid en de nodige bombast. Ik viel er als een blok voor.
Van mijn ouders mocht ik me niet door meneer pastoor laten dopen, maar als goedmakertje mocht ik wel naar de amateurtoneelvereniging twee dorpen verderop. Ik liet de kerk vallen als een eentonige minnaar en bekeerde me tot mijn enige ware liefde: het theater. Mijn interesse voor wat God te zeggen had verdween als sneeuw voor de zon; in mijn nieuwe speeltuin zou ik zelf voor god gaan spelen. Van betoverde naar tovenaar. De geboorte van een regisseur.
Soms als ik mijn ouders bezoek, fiets ik nog wel eens door het dorp van mijn jeugd. Het basisschooltje is inmiddels afgebroken, de gemeente heeft gekozen voor een grote openbare school, maar de kerk staat nog fier overeind. Zwierend langs het gebouw dat in mijn herinnering veel imposanter was, herinner ik me de opkomst van mijn allereerste personage. Met een brandende kaars in mijn handen en twee iets te strakke engelenvleugels op mijn rug, liep ik met opgeheven hoofd naar het altaar om de eerste woorden uit te spreken van het jaarlijkse kerstspel. Een Bosnisch engeltje met een kerstboodschap in plat Limburgs, op zoek naar de verbeelding van iets onuitspreekbaars.
De betovering is nooit meer verbroken.
Daria Bukvić (Tuzla, Bosnië, 1989) is regisseur. Met haar moeder vluchtte ze voor de oorlog in Joegoslavië naar Nederland. In 2011 rondde ze de Toneelacademie in Maastricht af. Bukvic brak door met Nobody Home, daarna regisseerde ze Othello voor het Nationaal Toneel. Haar laatste stuk Melk & Dadels speelt onder meer op 12 oktober in Tilburg, 16 oktober in Parktheater Eindhoven en op 23 oktober in Heerlen. melkendadels.nl
