Het was niet omdat Emmanuel Macron zijn boodschap via TikTok en Twitter verspreidde, dat ze me was ontgaan. Dezelfde dag verscheen het bericht ook in de oude media: de Franse president geeft alle achttienjarigen in Frankrijk 300 euro om te besteden aan cultuur. En het was een vriend die me erop attent maakte. Hij verdenkt me van ethnic cleansing, in mijn hoofd dan toch, ik mag graag foute grappen maken over Fransen.
Zeker 800.000 Franse jongeren hebben recht op Macrons cultuurpas. ‘Of je nu fan van film, musea, romans, manga, videogames, theater, rap of metal bent’, ronkte de president, ‘we hebben de cultuurpas voor jou gemaakt.’ Ook videogames, e-boeken of online muziek kunnen ermee worden aangeschaft, maar geen abonnement op streamingdiensten zoals Netflix en Disney+.
Ik antwoordde dat in Frankrijk de verkiezingen eraan komen. Die cultuurpas is marketing. In de politiek is alles marketing, het heeft ons achterdochtig gemaakt, en woke. In 2012 beloofde Mark Rutte zijn onderdanen (alleen de werkenden onder hen, uiteraard) duizend euro, ook toen was het verkiezingstijd. Hij won de verkiezingen en vergat de belofte. Vier jaar later, het was opnieuw verkiezingstijd, excuseerde hij zich daarvoor, en won opnieuw.
Onze premier, die ik de woorden kunst en cultuur nog nooit heb horen uitspreken, heeft geen 300 euro kiespremie nodig om de jongeren te paaien. Ze stemmen toch wel op hem. Hij zou de streamingdiensten trouwens wél onderdeel maken van het pakket. We gaan hier niet elitair zitten doen, hoor ik hem zeggen, want behalve een gaaf land zijn we ook een inclusief land. En op instigatie van Hugo de Jonge, die evenals iedereen erg van cultuur houdt, mag er met zo’n pas ook een dvd’tje worden gekocht.
Macron is niet de enige regeringsleider die kunst en cultuur in het oog houdt. Angela Merkel stak de Duitse kunstenaars een jaar geleden al een hart onder de riem. En de Vlaamse premier Jambon, van de rechtse N-VA, ging met kunstenaars in conclaaf over rol en functie van cultuur tijdens corona.
Zo ver is Rutte nooit gekomen. Mogelijk heeft hij geen actieve herinnering aan de sector. Wel speelt hij piano en eet hij graag een appeltje.Boos worden, schelden, ironie, het mag allemaal niet baten, schreef Nelleke Noordervliet laatst. Tegen de minachting en de angst in Den Haag voor de kunst is niets opgewassen.
Zo ver is Rutte nooit gekomen. Mogelijk heeft hij geen actieve herinnering aan de sector.
Minachting? Ik zou het eerder desinteresse noemen. Kunst is een quantité négligeable geworden, en werd drie weken bij wet gerangschikt onder de sectoren ‘die naar maatschappelijke opvattingen (…) niet van primair belang zijn.’
Angst? De politiek is bang voor de sector omdat kunstenaars ongrijpbaar zijn, suggereert Noordervliet. Geef ze een podium en je hebt de poppen aan het dansen. Als echte polderaars zijn we van nature conflict mijdend en bang; kunst is van nature confronterend, eigenzinnig en conflictueus.
Conflict is een uiting van tegenmacht, iets waar politici niet van houden. Zie de plannen om kritisch Kamerlid Pieter Omtzigt te outsourcen. Voor protesten, demonstraties en andere dwarsliggerij moet je een vergunning aanvragen, en die wordt nog zelden afgegeven. Besmettingsgevaar, geen handhaving van de anderhalve meter, je weet wel.
Slimme bestuurders gebruiken kunst en cultuur instrumenteel – zie Macron met zijn cultuurpas. Ze zouden een gereguleerde openstelling van musea en podia kunnen inzetten om emoties rondom de corona-restricties te beteugelen, bekritiseerde groepen een stem kunnen geven, opgekropte vormen van kritiek en commentaar een podium bieden.
Ze durven het niet aan, in Den Haag. Musea en podia zijn levensbedreigende doorstroomlocaties, neem nou België waar de musea sinds december open zijn, daar liggen de lijken in rijen opgestapeld bij de ingang.
Ironie, zeker? Moeten we voor die ongein de musea, de bioscopen en de podia open gooien? Moeten we miljoenen investeren in een cultuurpas om jongeren daarmee in contact te brengen? Gaan we niet doen. Dat geld kunnen we beter besteden. Wil er nog iemand een mondkapje?
WIDO SMEETS
