Hommeles in cultureel Heerlen. Vlak voor de start van het nieuwe culturele seizoen windt Christie Arends er geen doekjes om. De kersverse artistiek directrice van Schunck* laat in een interview met lokaal blog ZwartGoud weten dat ze geen artistieke opdracht heeft gekregen van de gemeente Heerlen. “Misschien moet ik me ook wel ooit artistiek verantwoorden aan de gemeente, maar dat ben ik niet van plan”, stelt ze er.
Dat schoot Lex Smeets, oud-wethouder ruimte, wonen en cultuur van de stad, in het verkeerde keelgat. Naar goed Limburgs gebruik ging hij niet op de koffie bij Arends om het er eens over te hebben, maar spuugde hij z’n gal onder het gepubliceerde artikel. Hij trekt er ongemeen hard van leer: “Richting gemeente is dit een behoorlijk valse start”, schrijft hij, om daarna in ambtelijk jargon zijn ongenoegen te uiten over de uitspraak van Arends.
Om uit te monden in een soort van dreigement: “Vanuit die houding zal het een klus worden om bestuur en raad te overtuigen om Schunck* als gemeentelijk ‘dienst’ om te bouwen tot een onafhankelijke instelling.”
Zo, dat liegt er niet om. Natuurlijk, Smeets is geen wethouder meer. Misschien is er in het verleden wrijving, zelfs onmin geweest tussen hem en Schunck*. Wie zal het zeggen. Met een commentaar als dit overspeelt Smeets echter schromelijk z’n hand. En toch vraag je je af: zit er meer achter? Verwoordt Smeets hier de heersende opvatting binnen de gemeenteraad van Heerlen? Zit de gemeente in z’n maag met het autonome karakter van Schunck*?
Onder de vorige directeur Stijn Huijts kroop Schunck* uit de schulp en oogstte zowel nationaal als internationaal lof. Het zette Heerlen in kunstkringen op de kaart. Maar er was ook kritiek. Wat deed Schunck* eigenlijk voor de stad, voor de eigen regio? Juist daar ziet Arends een speerpunt: “Ik programmeer vanuit de gedachte, en dat klinkt misschien stichtelijk, dat je een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebt. Schunck* is immers een maatschappelijke instelling, het is van het volk.”
Kortom, Arends is op een missie. Ze weet wat ze wil. Tijdens onze eerste en tot nu toe enige ontmoeting, nam ze bepaald geen blad voor de mond. Openlijk sprak ze over haar eerste ervaringen met de stad, haar nieuwe leef- en werkomgeving, met de mensen die er wonen. Kritisch, eerlijk en betrokken. Heel normaal in Rotterdam, de stad waar ze de afgelopen jaren woonde, maar in Heerlen is terughoudendheid nog steeds een deugd. Er geldt de wet van de hiërarchie: je doet wat de hogere in rang je vraagt. Geen wonder dat het angstzweet de gemeenteraad uitbreekt bij de gedachte aan een eigengereide artistiek directrice die met Rotterdamse schwung een frisse wind door cultureel Heerlen blaast.
Daar zal de gemeente Heerlen aan moeten wennen. De tijd van gemeentekunst is voorbij. Schunck* gaat een traject in waarin het leert op eigen benen te staan. Daar hoort bij dat de artistieke verantwoordelijkheid bij Schunck* zelf ligt. Of Smeets dat nu leuk vindt of niet. En Arends in het gareel houden? Dat moet de gemeente al helemaal niet willen. Laat haar maar lekker door cultureel Heerlen razen, tegen heilige huisjes schoppen, de lokale notabelen tegen de haren instrijken. Dat is immers wat goede cultuur moet doen. Verantwoording afleggen doet Arends wel aan de écht klanten van Schunck*: het volk.
