In 2020 hangen de vlaggen van Stichting Euphoria en Het Zuidelijk Toneel halfstok. Gepaste eer, want Rust zacht Billy gaat in première. Als grondstof gebruikte theatermaker Eva Line de Boer voorgedragen afscheidstoespraken, uitvaarthits en YouTube-filmpjes van begrafenissen. door Eric Alink

De afgelopen jaren maakte Eva Line de Boer opvallende voorstellingen over het delen van emoties in het openbaar – vooral op internet. Ze gooide hoge ogen, bewezen ook de toegekende Ton Lutz Award (2014), BNG Bank Nieuwe Theatermakersprijs (2016) en Charlotte Köhler Prijs (2019). Voor haar nieuwste productie onderzocht ze afscheidsrituelen.

Hoe doe je journalistiek recht aan een jonge vrouw met een fascinatie voor de dood? Het Zuidelijk Toneel, niet wars van galgenhumor, opperde om een interview in grafredevorm te schrijven. Voor haar. De theatermaakster vond het een ultiem idee. Even een slokje water. Vooruit, daar gaat ie.

Het leven is een langgerekte bijnadoodervaring. Dat hoeft een pluk-de-dag niet in de weg staan, wist Eva Line (Breda, 1988). Maar gedenk vooral te sterven. Als je dat doet, leef je intenser. Al in haar Bredase kinderjaren ontwikkelde ze nieuwsgierigheid naar de dood, inclusief wat onschuldige dwangneurosen. De hinderlijkste: negenmaal uit bed stappen voor het slapen gaan. De dood dichtbij dulden, leerde ze onder meer op de snelwegen van Oost-Europa. Talloze zomers zat ze bij haar vader achter op de motor. Albanië, Wit-Rusland, Roemenië. In de zomer van 2020 zouden ze naar Servië gaan. Pођен да буде дивљи, mompelen ze in Belgrado. Vrij naar Steppenwolf: Born to be wild.

Over haar eigen dood fantaseerde ze veel. Het zou tussen A en B kunnen gebeuren. Met vliegtuig of trein, over en uit. Evenmin sloot ze uit dat ze aan hoofd of hart zou overlijden. Twee vitale delen, die elkaar regelmatig bevochten. The battlefield: haar hals. Spanningen zette Eva om in stem- en keelklachten. “Doorademen”, zei ze soms hardop. Misschien zelfs nu, want Eva wist nauwelijks van ophouden.

Ze leefde gekwadrateerd intens. ‘My my hey hey, it’s better to burn out than to fade away’, zong Neil Young op zijn album Rust Never Sleeps. Hing een tingeltangeldoosje met dat levenslustlied boven Eva’s kinderbedje?

De laatste keer dat ik Eva Line sprak, was in café Spanjer en Van Twist aan de Leliegracht in Amsterdam. Ze droeg een koningsblauwe jas, zwarte jurk en gratie. Of ze cappuccino het liefst lauw lust? Het leek erop. Want tot nippen kwam ze amper: liever bewees ze lippendienst aan haar gedachten over de dood. Het waren mooie gedachten, een stoet zonder paarden of koets. Ze vertelde over bermmonumentjes, kerkhoven, rituelen. Voor Rust zacht Billy, dat ze nog aan het maken was, verzamelde ze tientallen afscheidstoespraken en bidprentjes. Ook bekeek ze uitvaarten op YouTube. Want ze hield van internet, het digitale domein dat een kampvuur kan zijn. Vooral ’s nachts, in uren dat iedereen zich dood houdt of echt slaapt, biedt het warmte.

Niet minder grondstof bood de muzikale afscheidstop-tien van uitvaartonderneming Monuta. Ze spitste met name haar oren bij Afscheid Nemen Bestaat Niet van Marco Borsato en Nothing Else Matters van Metallica. Wat niet onvermeld mag blijven: voor Rust zacht Billy werkte ze samen met een 54-jarige man uit het Gooi die zijn diagnose niet gaat overleven. Porseleinig, maar bij Eva in goede handen.

Het leven was voor haar een zee vol kansen en plannen. Zij bevoer idealen is dan ook een anagram van Eva Line de Boer. In de verleden tijd, dat wel. Maar wat hebben we van haar voorstellingen genoten! Van Euphoria, waarin ze rouwbeklag tot show verhief, tot aan Dit gebeurt allemaal tegelijk en Heidi Pippi Sissi Ronnie Barbie. De recensies en prijzen maakten haar sprakeloos. Daar stond ze, zonder woorden. Maar de dood is een souffleur, die zegt: “Ik moet gaan.” Eva Line herhaalde het. Ze ging.

Eva hoopte op een drukbezocht afscheid met veel beelden en veldboeketten. Muziek vond ze minder belangrijk. Nou vooruit: Psycho Killer van The Talking Heads. De afscheidsplek? Mocht overal. Als er maar geen systeemplafonds waren. Eva wilde graag dat wij de keuze tussen begraven of cremeren zouden maken, al had ze een lichte voorkeur voor vuur. As kun je verstrooien, zei ze. Maar ook uitdelen of in sieraden verwerken. “Ik ben niet van één iemand en beland ook niet graag op één plek”, grinnikte Eva. Maar jezelf laten verpoederen, verlangt moed. Die had ze.

Waar een wil is, is een spookrijder. Eva Line kende die wet. Toch ging ze altijd door. Streng voor zichzelf, maar nieuwsgierig. Het was haar grootste angst om ongewild uit het raam te stappen. In haar slaap. Angst zoekt altijd heimelijk naar zelfverwezenlijking, zou ze ontdekken. Het leven van Eva Line was een dakkapel. Met weids en wonderlijk zicht, dat ze deelde in Rust zacht Billy en andere prachtige voorstellingen. Dankjewel, Eva Line.

Rust zacht Billy van Eva Line de Boer door Het Zuidelijk Toneel. Op 6 februari in de Verkadefabriek Den Bosch, van 3 t/m 5 maart in Bellevue Amsterdam. hzt.nl