Soms kriebelt het weer
Voor Hadassah Emmerich kwam Berlijn als een geschenk uit de hemel. In het voorjaar van 2007 werd ze door het Fonds BKVB uitverkoren voor een residency in het Künstlerhaus Bethanien. Atelier, appartement en stipendium werden geregeld. Een mooi vooruitzicht: een jaar lang geen gedoe om te overleven – zoals de meeste kunstenaars gewoon zijn. Emmerich, terugblikkend: “Het was een jaar van reflectie, van alleen zijn in mijn atelier met mijn werk.”
De relatieve rust in het voormalige Bethanienklooster in Berlin-Kreuzberg kwam goed van pas. Hadassah Emmerich (Heerlen, 1974) had er twee intensieve jaren opzitten aan het gerenommeerde Goldsmith College in Londen. “Een indrukwekkende stad: je moet er 24 uur per dag keuzes maken. Veel meer dan in Berlijn bepaalt de stad het ritme van de dingen die je doet. Dat is wel eens vermoeiend, maar je krijgt er veel energie voor terug. Die hectiek mis ik hier af en toe.” Soms kriebelt het weer, zegt ze, en zou ze er zich opnieuw in willen onderdompelen. Maar Berlijn kwam drie jaar geleden op het juiste moment. “Ik had het nodig. In Londen schoot zelfs het eten er vaak bij in, er was geen tijd voor, ik leefde er zo’n beetje op bier en chips.”
In Londen heerst volgens Emmerich een spanning waar je als inwoner mentaal én fysiek behoorlijk fit voor moet zijn. Berlijn is een stuk relaxter en minder in zichzelf gekeerd. “Deze stad is opener, er zijn ook meer nieuwe invloeden. Dat kan te maken hebben met de ligging, en de ontwikkelingen in Oost-Europa. Vroeger zat je hier in de periferie, dat geldt nu een beetje voor Londen. Vorig jaar had ik een expositie in Warschau, je stapt ’s morgens vroeg op de trein, rond de middag ben je er.” In Warschau zag ze hoe een stad getekend kan zijn door de geschiedenis. De triestheid daarvan kan op je gemoed slaan, zeker na de Londense overdaad.
En artistiek? In de stilte van Bethanien werd haar palet donkerder, alsof alle onrust uit de Londense jaren eruit moest. Grijs, bruin en zwart overheersen in het werk van de laatste jaren, kleuren die meer reflectie suggereren, en diepgang. Wat weer de vraag oproept waarom de volle kleuren die zo typerend waren voor haar exotische beeldtaal, minder serieus worden genomen dan grijs, bruin en zwart? Omdat die eerder geassocieerd worden met Noordwest-Europees? Met de ‘zwaarte’ van de historische stad Berlijn? Emmerich wil het niet benoemen. “Het thema blijft ongrijpbaar, maar ik probeer het te benaderen. Het mag niet alleen over mijn handschrift gaan.”
In haar solo-expositie Exopolis in Jakarta van afgelopen voorjaar deed ze dat door tekeningen en schilderijen van voorgangers als Jan Brandes, Walter Spies en Paul Gauguin, die net als zij met Aziatische thema’s en motieven bezig waren, als muurschildering bijna letterlijk over te doen. “Door het maken van die replica’s probeer ik me hun blik toe te eigenen. Het biedt me ook de mogelijkheid om het in mijn werk op een diepgaandere manier over de schilderkunst te hebben.”
In Berlijn zoekt Hadassah Emmerich een nieuwe weg, tussen het intuïtieve en het exotische van vroeger en het striktere conceptualisme dat ze in Londen oppikte. Een clash tussen oost en west waarvoor deze stad, met zijn smeltkroes van culturen en identiteiten, een toepasselijke voedingsbodem biedt.
Sinds ze in Berlijn is, werkt Emmerich met replica’s. De historische gelaagdheid van de stad speelt daar een grote rol in – wat ze zich pas realiseerde toen ze in 2008 een solo expositie kreeg aangeboden in de projectruimte van Musem Zacheta in Warschau. “Vanwege mijn deels Indische achtergrond was ik altijd al met identiteit bezig, dat heeft zich nu uitgebreid, is specifieker geworden. In Warschau werd me duidelijk dat de huidige stad een replica is van wat ze vóór 1939 was. Door je te identificeren met – bijvoorbeeld – het vooroorlogse Warschau ontstaat er een nieuwe realiteit. In de tentoonstelling heb ik een muurschildering gemaakt van de historische koning Sigismund, eigenlijk was het een ontmoeting van oude geesten, Poolse koningen en Gauguin.” Om het heroïsche van die beelden te relativeren, verwerkte ze in de expositie nog een andere muurschildering, een replica van Mouvement Heroïque van Theo van Doesburg, een doek waarover een recensent in 1915 schreef dat het ‘te beredeneerd geconstrueerd in plaats van heroïsch uitgezwaaid’ was.
De twee uitersten in die muurschilderingen in Warschau articuleren de lijnen binnen welke Emmerich zich op dit moment van haar loopbaan beweegt. Emmerich: “Zo ontstaat een reproductie van een reproductie van een idee. Sinds ik in Berlijn zit, ben ik dergelijke reflecties gaan verknopen met de autobiografische elementen in mijn werk.”
Hadassah Emmerich
1974 geboren in Heerlen
1993-97 ABK Maastricht
1997-2000 HISK Antwerpen
2003-06 Goldsmith College London
2007-08 Bethanien Residency Berlin
Vanaf 2007 wonend en werkend in Berlijn
Recente exposities:
2010 (najaar) solo in Palais Aktuelle Kunst, Glückstadt
2010 Seance (solo), Schau Ort, Zürich
2010 La charmeuse de serpents (solo), Hendershot Gallery, New York
2010 Exopolis (solo), Erasmus Huis, Jakarta
