WIDO SMEETS voelt zijn hartslag tijdens een dansvoorstelling – en beseft waarom online streams het altijd zullen afleggen tegen de beleving van het ‘echte’.
Danser/choreograaf Joost Vrouenraets aan de telefoon. Of ik interesse heb in een uitvoering van Such Sweet Sorrow. Samen met de prachtige Marika Meoli voert hij het stuk in één weekend tien keer op. Voor een wisselend publiek van twee personen.
Zijn telefoontje komt halverwege de zaterdagochtend – in mijn universum een met de geuren van koffie en vers brood beneveld dagdeel dat is voorbehouden voor de weekendkranten. Soms strekt zo’n ochtend zich uit tot aan de schemering en komen er dopamines vrij waar ik een week op teer.
In plaats daarvan een dansvoorstelling? Ik twijfel – maar wie ben ik om het onverwachte de deur te wijzen? Een uur later zitten we bij Alex51Gallery met twee dansers en een voorstelling die wordt omschreven als ‘een esthetische vaccinatie tegen het gemis en verdriet van de Covid-19 restricties.’
Op de beats van componist Loran Delforge voeren Joost en Marika een pas de deux uit die begint en eindigt met een lange omhelzing. Door het pompende ritme voel ik mijn eigen hartslag, na afloop wordt de stilte gevuld door hun intens gehijg. Daarna resteert de zoete smart van het afscheid.
Joost Vrouenraets en Marika Meoli in Such Sweet Sorrow. foto Zuiderlucht
Het is een vondst, vertelt Joost na de tiende en laatste voorstelling. Vóór de pandemie had je een hele tournee nodig om zo’n stuk onder de knie te krijgen, inclusief het gedoe eromheen en de stress, ‘hier heb je het beest in één weekend bij de kloten, en sta je oog in oog met de inhoud en je publiek.’
Tijdens de pandemie is elke kans op kunst een buitenkans. Net als de bestrijders gaat het virus nog steeds zijn eigen gang. Niemand die weet hoe het afloopt. Met een testsamenleving? Ik moet er niet aan denken.
Thuisgekomen ga ik verder in een artikel over het zalige nietsdoen. We worden niet meer geprikkeld, lees ik, we kakken in met zijn allen. Nederland is een land van Oblomows. Hoe krijgen we die 17 miljoen lummelaars weer aan de gang?
Niet door de tsunami aan ‘live-streams’, virtuele rondleidingen en 360 graden video’s die we nu al een jaar aan ons voorbij zien trekken. Ik heb ze geprobeerd, die on line gimmicks die ons in de verte herinneren aan The Real Thing – maar het niet zijn. Ook niet als ze reiken naar de perfectie. Ik zag een tot tv-drama omgebouwde streamversie van een toneelstuk. Het was een gelikte productie, er werd behoorlijk geacteerd, maar ik heb het niet uitgezeten.
We hebben echte prikkels nodig, zegt psycholoog Stefan van der Stigchel in genoemd artikel, ons brein kan niet zonder. De lockdown maakt ons suffer en duffer, die gimmicks zijn niet meer dan surrogaat. Logisch, zegt hij, ‘ons systeem gaat pas echt ‘aan’ als je gaat bewegen, als je nieuwe ideeën opdoet in nieuwe omgevingen. Daarom ervaar je een toneelstuk in een theater anders dan thuis via een scherm terwijl je op de bank ligt. Het theater is helemaal op beleving ingericht, op de eerste ervaring van zenden en ontvangen. Als ik thuis een driegangendiner presenteer, is het toch anders dan in een fijn restaurant.’
Blijf lekker thuis met uw overgewicht, leg de beentjes languit op uw sofa, wees gereed voor alweer zo’n heerlijke stream van Museum TV.
Theater en museum draaien om het gevoel van ‘live’ en om de beleving van wat eenmalig is, en echt. Alleen wie sjoemelt met die kernwaarden, ziet heil in digitalisering. Zoals Marieke van der Donk, ik lees haar zelffelicitatie in een andere krant, waarin ze pleit voor virtuele tours door het Mauritshuis, of streams van live (sic) colleges over Vincent van Gogh vanuit het Van Goghmuseum.
Van der Donk is directeur van Museum TV, de twee genoemde musea horen tot haar klanten. Ze is de slager die haar eigen vlees aanprijst, de coronacrisis biedt haar een extra podium. Maar ze is vergeten hoe een theater voelt, wat het is om in een museum te zijn. De crisis heeft haar doof en blind geslagen.
‘Structureel digitaal aanbod is de oplossing’, schrijft ze en verwijst naar kranten en televisie. Ze vergeet dat persoonlijk contact tussen zender en ontvanger daar nooit een issue is geweest. Rondmarcherend in haar zevenmijlslaarzen roept ze dat musea als digitale uitgever moeten gaan opereren. Lang leve de kunstpodcasts, virtual-reality tentoonstellingen en online schilderworkshops. Heeft u het te druk, of te weinig personeel? Bel Museum TV, wij regelen het voor u!
Je zou verwachten dat we na zo’n lange lockdown weer toe zijn aan fysiek contact, dat we na het gehannes met camera’s en schermen behoefte hebben aan ontmoetingen met mensen van vlees en bloed. Welnee, zegt Marieke van der Donk. Blijf lekker thuis met uw overgewicht, leg de beentjes languit op uw sofa, wees gereed voor alweer zo’n heerlijke stream van Museum TV.
Fascinerend.
WIDO SMEETS
