Het belangrijkste designobject van onze tijd

Vaas, stoel en lamp zijn zo’n beetje de belangrijkste design-items die we kennen. Vooruit, in Engeland nog aangevuld met de theepot. Al sinds de oudheid putten ontwerpers en kunstenaars zich uit om van deze objecten iets bijzonders te maken. Voor alle gezindten was het heel gewoon om daar naar draagkracht flink voor in de buidel te tasten.

Met een vaas, stoel of lamp drukte je ook uit hoe je in het leven stond. Interieurproducten zonder decoraties stonden in de jaren vijftig en zestig voor een progressieve levenshouding. Een liefhebberij in antieke objecten was geen onschuldige hobby, maar wees, al naar gelang de aard van de oude spullen, op een voorliefde voor adellijke tradities, of het eenvoudige hippie-achtig landleven zoals in la Douce France.

Als je het even niet wist had je altijd nog de vaas

Voor ontwerpers was het vanzelfsprekend dat ze zich met deze objecten bezighielden. De Nederlandse topontwerper Hella Jongerius merkte ooit op dat de vaas het ‘white canvas’ van de designer is. Bruter uitgedrukt: als je het even niet wist, dan had je altijd nog de vaas. Zoveel vrijheid was natuurlijk ook de dood in de pot en de laatste twintig, dertig jaar hebben die onvermijdelijke design objecten iets vrijblijvends gekregen. Misschien was Wim T. Schippers’ uitspraak ‘leuke lamp overigens’ wel de aankondiging waarmee ergens in de jaren tachtig van de vorige eeuw de culturele Werdegang van het interieurproduct werd ingeluid.

De bijl aan de troon van vaas, stoel en lamp was de culturele opmars van een handvol andere producten. Auto en telefoon, ja natuurlijk, maar het belangrijkste design object van onze tijd is zonder twijfel de sneaker. Tot voor enkele decennia was dit uitsluitend een sportschoen. Nu is de sneaker in allerlei modieuze varianten aan welhaast ieders voeten in de hele wereld te vinden. Als geen ander object biedt de sneaker de eigenaar de mogelijkheid om iets te zeggen over de wereld. De sneaker kan nadrukkelijk innovatief zijn, maar ook ronkend retro. De sneaker is mainstream of tegencultuur, is sport of muziek, en is wit of zwart. Het klopt, sommigen onder ons dragen nooit sneakers – zelfs dat lijkt steeds meer een statement.

TIMO DE RIJK

Timo de Rijk, directeur van het Design Museum Den Bosch, en Hans Gubbels, directeur van Discovery Museum Kerkrade, schrijven op deze plek bij toerbeurt over design en andere zaken.