De BACA is een kunstprijs met een bewogen historie. Bij de laureaten tot nu toe, onder wie John Baldessari en Francis Alÿs, vallen twee dingen op: hun eigenzinnigheid en hun faam onder collega-kunstenaars. Laura Lima, de Braziliaanse winnares van de 2014-editie met “een met niets en niemand vergelijkbaar oeuvre”, voegt daar ook nog haar afkomst aan toe.

Dat Laura Lima en de nog vrij jonge geschiedenis van de BACA de eerste niet-Westerse winnares is, mag geen toeval heten. Ze is namelijk ook de eerste laureaat onder de in 2012 aangetreden Bonnefanten-directeur Stijn Huijts, die zijn blikveld nooit heeft laten inperken tot de Westerse kunstcanon.

Als museumdirecteur in Sittard en Heerlen was Huijts de drijvende kracht achter Made in Mirrors, een uitwisselingsproject met kunstinstellingen in China, Brazilië en Egypte. Het project verkeert in een sluimerstand, maar de opgebouwde netwerken zijn nog steeds actief. Zo komt een van de juryleden van de BACA 2014, Christina Tejo, rechtstreeks voort uit de contacten met de Made in Mirrors-standplaats Recife.

Foto: Sérgio Araújo

Hoewel Huijts haar werk vooraf nog nooit had gezien, is de keuze van Lima een zeer bewuste. De opdracht aan BACA-jury luidde om voor de 2014-editie een winnaar te zoeken uit Latijns-Amerika. De samenstelling van de jury paste in dat streven: drie van de vijf juryleden komen uit Latijns-Amerika. De aanpak past in het aangescherpte beleid van het Bonnefanten, legt Huijts uit. “We gaan hier niet langer uit van één geschiedenis van de kunst, maar van meerdere. Tijdens de jurering hebben we gemerkt hoe rijk de Latijns-Amerikaanse kunstgeschiedenis is. Over twee jaar gaan we een winnaar in Azië zoeken, dan zal de jury voor een groot deel uit Aziaten moeten bestaan. Dat is overigens geen kwestie van afvinken. Via de jurering van zo’n prijs boor je veel expertise en netwerken aan. Als museum zullen we in de toekomst meer en blijvend aandacht besteden aan kunstenaars uit die regio’s.”

De BACA kent een weinig lineaire historie. Eerst was er The Vincent, de naar Van Gogh verwijzende prijs voor kunstenaars uit de categorie ‘jong en veelbelovend’. Pawel Althamer was in 2004 de laatste kunstenaar die de prijs in het Bonnefanten kreeg uitgereikt, hij richtte in Maastricht een onstuimige expositie in met vooral videowerk. Kort daarop lokte het Stedelijk Museum de prijs en de bijbehorende stichting naar Amsterdam, waarna het Bonnefanten prompt een eigen kunstprijs in het leven riep. Vanaf 2006 waren Bethan Huwes, John Baldessari, Francis Alÿs en Mary Heilmann de winnaars van de Bonnefanten Award for Contemporary Art (BACA).

Het zijn laureaten die laten zien dat de jury’s zochten in wisselende categorieën, van jong en veelbelovend via mid career tot veelal oudere artist’s artists: kunstenaars die door collega’s worden gezien als richtinggevend en inspirerend. Laura Lima (Valadares, 1971) zit er een beetje tussenin, zegt Huijts. “In haar geboorteland Brazilië heeft Lima met haar tekeningen, fotografie, sculpturen en performances een behoorlijke status opgebouwd. Dat ze bij grootschalige Brazilië-projecten afwezig is, komt door haar relatieve onbekendheid bij het grote publiek en de complexiteit van haar werk.”

Volgens Huijts is de interesse in haar werk groeiende, vooral onder curatoren, getuige ook recente exposities in Zürich en Stockholm. “Voor een artist’s artist is ze relatief jong, het voorbeeldstellende zit hem vooral in het volstrekt afwijkende van haar werk en haar aanpak. Lima is met niets en niemand te vergelijken. Wel zijn er raakvlakken met het werk van grote Braziliaanse voorgangers zoals Helio Oiticica en Lygia Clark, vooral in het performatieve in haar werk. Het gaat over het menselijk lichaam, het landschap, de materie, en het opheffen van de verschillen daartussen.”