IBA: verkennen en ontdekken

IBA Parkstad bouwt niet zelf, maar draagt bij aan de verbetering van een stad of regio. IBA geeft een ‘Aufschwung’ aan de regio Parkstad.

De Internationale Bau Ausstellung ofwel IBA is niet nieuw, wel beproefd. En een IBA is niet zomaar een Ausstellung, een tentoonstelling.

In tegenstelling tot wat gebruikelijk is bij tentoonstellingen wordt de IBA niet begrensd door een afgebakende ruimte waarin objecten te zien zijn. De diverse projecten, meestal stedenbouwkundige en/of architectonisch van aard, worden gepresenteerd binnen een stad of regio.

De eerste projecten van IBA Parkstad zijn ingebracht via een open oproep. De organisatie is daarbij op zoek naar innovatieve, toekomstgerichte projecten die van duurzame betekenis zijn voor de ontwikkeling van een stad of gebied. IBA bouwt dus zelf niet, maar begeleidt de processen en legt daarmee de basis voor een nieuwe oriëntatie op de toekomst waarin maatschappelijke veranderingen worden aangejaagd. Simpel gesteld, IBA draagt bij aan de verbetering van een stad of regio. IBA geeft een Aufschwung.

IBA combineert denkwerk en daadkracht in tal van projecten die de sociaal-culturele en historisch ontstane eenheid van de Oostelijke Mijnstreek benadrukken en mogelijk herstellen. Voor het bouwen aan de toekomst gaat IBA Parkstad op zoek naar de genius loci, de geest, de eigenheid van de streek. Dat betekent verkennen én ontdekken. In 2020 eindigt de IBA-periode met een tentoonstelling van de diverse gerealiseerde projecten. Projecten die in het ideale geval een olievlekwerking zullen hebben voor een groter gebied.

Voorbeelden uit de geschiedenis van de International Bau Ausstellung laten zien dat in tijden van veranderingen IBA’s in staat zijn een nieuwe koers te bepalen. Ze kunnen repareren wat kapot is gegaan, maar ook helpen aan de wederopbouw. Ze kunnen historische steden rehabiliteren, vernieuwen en veranderen. IBA gaat zowel over gebouwen en landschappen als over de mensen die er leven. IBA betekent een nieuwe bestemming voor Parkstad, waarbij de wisselwerking tussen de mens en zijn omgeving centraal staat. Ze stimuleert en nodigt burgers, ondernemers, maatschappelijke instellingen, architecten, stedenbouwkundigen, overheden, bedrijven, scholen, universiteiten, scholieren, studenten, wijkbewoners en verenigingen uit om mee te helpen aan de verandering van Parkstad. IBA gaat over de wisselwerking tussen de wijk en de wereld, over gemeenschap en economie en is een uitnodiging om deel te nemen aan Parkstad.

Vanuit die positie geeft IBA een impuls aan Parkstad, een gebied dat zich na de sluiting van de mijnen in een langdurige staat van transitie en transformatie bevindt. IBA heeft bewezen een langdurige economische, sociale en culturele stimulans te kunnen geven aan een regio.

In zowel de drie basisthema’s als in de zeven speerpunten is het internationale karakter van de regio Parkstad van wezenlijk belang.

De thema’s

In de periode van IBA Parkstad, 2014-2020, is gekozen voor drie centrale thema’s, waarbij het internationale karakter van wezenlijk belang is. De Parkstad is immers een historisch ‘veel-grenzengebied’, waarbij aan de cultuurhistorische invloed van Duitsland niet kan worden voorbijgegaan. De thema’s zijn:

– De flexibele stad. Dit thema heeft betrekking op de wijze waarop Parkstad toekomstbestendig omgaat met veranderende omstandigheden. Herbestemming en tijdelijk gebruik van gebouwen en ruimten toont de wijze waarop de regio in staat is mee te bewegen met de veranderende behoeften door de tijd.

– De energie stad. De energie stad laat zien in hoeverre Parkstad in staat is om te denken van fossiele naar alternatieve energiebronnen. Duurzaamheid is hierbij een sleutelbegrip.

– De recycle stad. In de recycle stad zijn hergebruik van energie, materialen, water, afval en voedsel essentieel.

De speerpunten

IBA Parkstad heeft zeven speerpunten benoemd die van belang zijn voor de opleving en de transformatie van de regio. Ook hier is de internationale benadering van wezenlijk belang. De speerpunten zijn:

1. Leegstand en
krimp
2. Wonen en zorg
3. Leisure en werkgelegenheid
4. Mobiliteit
5. Kennis en energie-innovatie
6. Ruimtelijke structuur, grens & centraliteit
7. Regionale identiteit

Wie, wat, waar

De staf van IBA Parkstad, onder leiding van Jo Coenen, zetelt in Schunck Glaspaleis. De staf functioneert als denktank en als organisatie achter de projecten. Ze is het gezicht naar buiten en bewaakt de kwaliteit van het geheel. In Schunck worden regelmatig expo’s, lezingen en congressen over IBA Parkstad en haar projecten gehouden. Beelden daarvan zullen, net als documentaires en interviews, via IBA TV worden verspreid. Zo wordt het ontwikkelproces van IBA Parkstad regelmatig naar buiten gebracht.

De organisatiestructuur

De AVA: In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zijn de acht Parkstad-gemeenten vertegenwoordigd.

Curator en staf: strategisch niveau voor het opbouwen van netwerken ((inter)nationaal, provinciaal, gemeentelijk), partners (contacten met ‘captains of industry’) en thema’s (vrije tijd, cultureel, vastgoed, wonen en zorg, energie transitie, commercieel, toerisme, expressie, (cultureel) erfgoed en onderwijs) voor de transformatieopgave van Parkstad en het organiseren van overlegactiviteiten met internationale contacten, organisatie van de ronde-tafelgesprekken met de Kennisregio in voorbereiding op afspraken met co-curatoren en het opstellen van de criteria voor de ingediende projecten via de open oproep.

IBA Bureau: ondersteunend niveau voor de organisatie, de curator, Q-team en communicatie.

Q-team: Wim van den Bergh, Jo Coenen, Piet Eichholtz, Jos Lichtenberg, Marjan Minnesma, Reimar Molitor, Francine Quanten, Dirk Sijmons, Leo Swinkels.

Experts-team:

Experts internationaal:

Marc Angelil, Thijs Asselbergs, Julia Bolles, Paolo Caputo, Jacqueline Cramer, Marcel Meili, Frits Palmboom, Nicolas Pham, Mariet Schoenmaekers, Heinz Tesar, Ilaria Valenta, Peter Wilson.