Verwerkt en onverwerkt verleden van het eigen gezin. Vader Joop, zoon Mads en dochter Margje van de acterende familie Wittermans moesten er doorheen voor hun voorstelling De zuipkeet. De voorstelling in Groningen voelde als een thuiswedstrijd, maar Margje kijkt ook uit naar een project zonder familie. “Dit gaat zo ongehoord diep.”
Zes weken intensief repeteren met je vader en broer. “Sommige collega’s zeiden tegen me dat er in hun geval doden zouden zijn gevallen”, vertelt actrice Margje Wittermans. “Bij ons gebeurde dat niet. Net niet.”
In november vorig jaar ging De zuipkeet. Een familiedrama in première. Margje Wittermans (33), opgeleid aan de Toneelschool in Arnhem staat op de planken met haar broer Mads (36), autodidact, en haar vader Joop (66), ervaren rot en ook opgeleid in Arnhem. Het stuk verhaalt over een vader die samen met zijn zoon en dochter een zuipkeet wil heropenen, die jaren geleden noodgedwongen moest sluiten. Gaandeweg de voorstelling komt al het leed, waarmee alcoholmisbruik gepaard gaat, naar voren.
Confronterende materie voor de Wittermansen. Vader Joop speelde onder meer bij het Noord Nederlands Toneel en het Theater van het Oosten en bouwde landelijke bekendheid op met rollen in de tv-series Goede tijden slechte tijden en Vrouwenvleugel. Tegenwoordig duikt hij ook op in een commercial als de directeur van de Friesland Bank die Jort Kelder lessen in nuchterheid geeft. Zo nuchter was Joop Wittermans zelf jarenlang niet. De sterke drank hield hem in zijn greep.
Zoon Mads beperkte zijn zucht naar genot niet tot alcohol alleen. Dochter Margje heeft het verslavings-gen niet geërfd, maar alle ellende sloop natuurlijk ook haar leven binnen. “En tijdens de repetitie kwam het allemaal weer heel dichtbij.” Voor Joop en Mads nu ook zonder de verdoving van destijds.
Wat het nog complexer maakte, was dat de tekst van Marc Linssen niet meteen naar de zin was van de Wittermansen. “Het stuk rafelde nog aan alle kanten. Het was echt een soort puzzel. Met regisseur Anny van Hoof zijn we blijven knippen en plakken.” Mooi was de meer dan collegiale band. “Mijn vader die opeens heel onverwachte dingen doet tijdens de zoveelste opvoering. Dat kan, omdat we elkaar zo goed kennen. Hij daagt je uit, maar tegelijkertijd weet je dat hij je op zal vangen.”
Margje Wittemans heeft opgezien tegen het voortdurend samenzijn. “Vooraf dacht ik: Jezus, al die maanden op pad met mijn broer en mijn vader, daar heb ik helemaal geen zin in. Maar het is alleszins meegevallen. Het voelde een beetje als een soort zigeunerfamilie: samen reizen, eten, voorbereiden.”
Voor de Wittermansen had het spelen wat therapeutisch. Margje vond het extra bijzonder, omdat nu ook haar rol wordt belicht. “Ineens voel ik me gezien. Mads was altijd het moeilijke jongetje. Hij doorliep verschillende scholen. Hij had last van dyslexie en ADHD, problemen die niet werden onderkend, raakte verslaafd. Ik deed vooral mijn best, zodat over mij zich niemand zorgen hoefde te maken.”
Nu komen mensen na de voorstelling naar haar toe. Dan hoort Margje Wittermans dat het voor haar ook niet gemakkelijk moet zijn geweest. “De rol van toen is ook in mijn systeem gaan zitten. Dat patroon van steeds maar de reddende engel willen zijn is gebleven. Ik merk het ook weer nu ik met mijn vader en broer op pad ben. Ik probeer zaken op te vangen en alle ballen in de lucht te houden.”
Warme herinneringen heeft Margje vooral aan het spelen van het stuk in de Stadsschouwburg in Groningen. “Mijn vader heeft daar vroeger heel vaak gestaan. Als er geen oppas was, gingen wij mee. Ik ken elk hoekje van dat gebouw. Toen ik acht was en Mads elf speelden we er al eens samen in een stuk. Nu stonden we met z’n drieën aanvankelijk geprogrammeerd voor een optreden in de kleine zaal. Maar er was zoveel belangstelling dat we naar de grote zaal gingen. Daar stonden we voor vierhonderd mensen, met tal van bekenden van vroeger. Dat ontroerde me heel erg. De cirkel was rond. Ik dacht: nu kan ik het ook loslaten.”
Na de laatste voorstellingen van De zuipkeet wil Margje voorlopig even theaters langs zonder haar vader en broer. “Ik ben er echt even klaar mee. Dit gaat zo ongehoord diep. Je legt je hele hebben en houden op tafel. Ik wil weer gewoon eigen voorstellingen gaan maken.”
Naast het acteren trekt het zingen steeds meer. Ze werkt aan een stuk over zangeres Janis Joplin, waarin ze iemand kan spelen die de verdovende middelen niet schuwde. Een vrouw ook die met alles wat in haar zat artiest was. Dat is erg herkenbaar, zegt ze. “Ik kan ook niet anders. In periodes dat ik even zonder theaterwerk zat, heb ik wel eens achter de bar gestaan. Maar dan mis het podium toch heel erg. Het klinkt wat zwaar, maar het is toch een levensvervulling. Als kind in de coulissen, kijkend naar mijn vader, in die merkwaardige sfeer van kostuums en de geur van grime, werd ik al gegrepen. Eigenlijk is dat rare vak ook een soort verslaving. ”
De Zuipkeet. Een familiedrama, te zien tijdens het Limburg Festival op 8 en 9 augustus om 19.30 uur in Hoeve De Krang in Beegden. www.limburgfestival.nl
