Het echte leven
Het is altijd een dilemma of je helemaal naar het museum moet afreizen om voor een paar televisies te gaan zitten. Dat kun je thuis ook, denk je dan. Maar daar is natuurlijk niet hetzelfde op te zien.
Onder de titel Das ist die Lebenswelt toont de Neuer Aachener Kunstverein in Aken jonge video-kunst. Thema is de spanning tussen het leven zelf en de manier waarop we dat leven proberen te vangen in wetenschap en kunst: empirie tegenover concept, ervaring tegenover esthetiek.
In de bijdrage van Knut Klaßen (Münster, 1967) wordt gepraat over relatieproblemen en vishengels, maar ook over handgranaten. Bij Julika Rudelius (Köln, 1968) komen vijf buitengewoon welgestelde dames op leeftijd aan het woord over schoonheid en geluk. In de video van Anna Witt (Wasserburg am Inn, 1981) gaat het over gijzelaars en in die van Rebecca Ann Tess (Annweiler am Trifels, 1980) over een oudere vrouw die welbewust met een homoseksuele man is getrouwd. Al met al ga je met een eigenaardig beeld van het gewone leven weer naar huis. Of zou dat nu juist de esthetiek zijn?
De lange video van Klaßen, behalve fotograaf/videokunstenaar ook theatermaker, is opgezet als een filosofisch essay, compleet met genummerde paragraaftitels die verwijzen naar de geconditioneerdheid van ons bestaan, de voorgeprogrammeerde rollen waarin we steeds weer gedwongen worden. Door deze thematiek, gecombineerd met de sterke close-ups en de veelbetekenende stiltes, moest ik soms denken aan de films van Ingmar Bergman. Het zijn mooie beelden. Toch blijft het geheel enigszins in de lucht hangen – en daar houdt de vergelijking met Bergman dan ook weer op. De werken van Witt en Tess zijn interessant, maar blijven een beetje steken in een enkel goed idee.
Het hoogtepunt is wat mij betreft Forever van Julika Rudelius. “Innerlijke schoonheid is het belangrijkste”, zegt één van de zorgvuldig gerestaureerde en dichtgeplamuurde dames aan de rand van haar privé-zwembad. “Alles is mogelijk”, stelt een andere met ernstige blik vast. Als kijker zwalk je voortdurend tussen voyeurisme, verbijstering, plaatsvervangende schaamte en een meedogenloos moreel oordeel over deze holle levens. Bij een vergezicht over het landgoed van één van de dames betrap ik mezelf warempel op een gevoel van jaloezie: waarom zij? En dan: is dit eigenlijk wel echt, of is het allemaal geënsceneerd? Je blijft achter in verwarring – het lijkt het echte leven wel!
Rest de vraag of je voor deze tentoonstelling naar Aken moet rijden. Voor Rudelius zou ik het doen.
Video-tentoonstelling ‘Das ist die Lebenswelt’. Neuer Aachener Kunstverein, Aken, t/m 7 maart. Zie: www.neueraachenerkunstverein.de
