Eerlijk
door Duncan Liefferink


“In die zes jaar heeft hij alles gegeven – aan Limburg!” zegt Hélène Min. Ze heeft het over haar vader, de schilder Jaap Min (1914-1987). Ze maakt een beetje een grapje, maar niet helemaal. Jaap Min gaf van 1955 tot 1961 les aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Het waren slopende jaren, niet alleen vanwege de afstand tot Bergen (Noord-Holland) waar hij geboren en geworteld was en waar zijn familie bleef wonen, maar ook omdat hij het lesgeven zeer serieus nam. “Hij kwam nauwelijks aan zijn eigen werk toe”, herinnert zijn dochter Hélène zich. “Dat was de belangrijkste reden om er na zes jaar mee op te houden. En heimwee, heimwee naar het land achter de duinen.” Museum Land van Valkenburg geeft vanaf 19 september de gelegenheid Mins werk te zien in combinatie met dat van een aantal leerlingen, onder wie Pieke Dassen, Sjef Hutschemakers, Hans van Drumpt en Felix van de Beek.
Toen Jaap Min werd geboren, was Bergen in opkomst als kunstenaarskolonie. Schilders als Charley Toorop, Piet en Matthieu Wiegman en Leo Gestel en niet te vergeten de dichterprins Adriaan Roland Holst streken neer in het idyllische dorp. Jaap Min was de eerste schilder die echt uit Bergen afkomstig was. Hij werd ‘ontdekt’ door Matthieu Wiegman. Zijn opleiding in Amsterdam, bij monumentalist Heinrich Campendonck, werd mede gefinancierd door de in Bergen gevestigde kunstenaars.
Het landschap was voor Min veel meer dan een leuk plaatje. Koeien waren voor hem op een bepaalde manier ‘heilig’, zei hij in 1985 tegen Het Parool. “Een schilderij moet eerlijk zijn, niet mooi”, hield hij zijn leerlingen voor. Zo gezien is het niet verwonderlijk dat Min, die regelmatig kerkelijke opdrachten voor wandschilderingen en glas-in-rood-ramen aannam, ook in zijn vrije werk soms religieuze thema’s koos.
Zijn leven lang hield hij vast aan de kloeke, expressionistische stijl en de verzadigde kleuren van de Bergense School. Toch stonden de nieuwere ontwikkelingen in de kunst minder ver van hem af dan je zou denken. Dochter Hélène Min, zelf beeldend kunstenaar, had als kind wat moeite met het werk van die andere beroemde Bergenaar, Lucebert. Ze vroeg aan haar vader waarom er ook lelijke dingen worden gemaakt. Hij antwoordde: “In ieder mens schuilt een engel en een duivel. De één kan niet zonder de ander.”
Die openheid is ook terug te vinden in Mins houding ten opzichte van zijn leerlingen. Boven alles wilde hij hen helpen hun eigen kracht te vinden. Waarvan akte in Valkenburg.
Jaap Min en zijn leerlingen. Valkenburg, Museum Land van Valkenburg, 19/9 t/m 14/11. www.museumlandvanvalkenburg.nl