Wat er op dit moment te zien is onder de beuken bij het Drielandenpunt bij Vaals is het resultaat van een proces.
Eerst iets over dat proces. Zo’n vierhonderd vrijwilligers – van scholieren tot bejaarden en van gehandicapten tot toevallige voorbijgangers – bouwden dit voorjaar in het bos bij Vaals zes boomhuizen. Neem dat heel letterlijk: het gaat om huizen die rondom een boom zijn gebouwd. Ze deden dat onder regie van beeldend kunstenaar Erik Habets (Heerlen, 1978) en een team van collega-kunstenaars en architecten. Je zou het kunnen beschrijven als een antropologisch experiment. Of als een Euregio-laboratorium. “De deelnemers kwamen uit Nederland, Duitsland en België en spraken drie verschillende talen. De communicatie in de groepjes kwam na een tijdje wel op gang, meestal met Duits als voertaal, maar culturele verschillen bleven bestaan. Nederlandse scholieren zijn bijvoorbeeld echt veel brutaler dan Duitse.” Het contact met de Duitse autoriteiten (het terrein ligt op Akens grondgebied) verliep soepel, maar ondanks aanvankelijk enthousiasme van Duitse, Waalse en Vlaamse zijde werd het project uiteindelijk vrijwel volledig vanuit Nederland gefinancierd. Dat belooft nog wat voor Maastricht Culturele Hoofdstad…
Ieder huis kreeg een eigen thema, losjes gebaseerd op de piramide van menselijke behoeften van de Amerikaanse psycholoog Abraham Maslow: eerst eten en drinken, dan veiligheid en vervolgens sociaal contact, waardering en zelfontplooiing. Het Baumhaus-project voegde er nog een zesde aan toe: ontdekking. Daarnaast werd voor ieder huis een eerste ontwerp gemaakt en een stevig skelet neergezet. In sommige gevallen hadden de begeleidende kunstenaars moeite daarvan los te komen. “De twee Italianen die het zesde huis onder hun hoede hadden bleken echte boomhuttenbouwers te zijn”, aldus Habets. Ze leefden zich uit op een prachtige trap, rechtstreeks de hemel en de verbeelding in, maar de bijdrage van de andere deelnemers bleef beperkt. Andere huizen groeiden gaandeweg uit tot ware gemeenschapskunst.
Dan het resultaat, want nu de werkzaamheden erop zitten, moeten we het daarmee doen. De in elkaar getimmerde bouwsels, sommige behangen met lappen stof of plastic, zijn in de eerste plaats indrukwekkend groot en monumentaal. Later beginnen de details op te vallen, zoals de op linten geschreven persoonlijke verhalen in het huis over zelfontplooiing of de knusse hoekjes en mini-theatertjes in het huis over contact en saamhorigheid. Eigenlijk hadden we natuurlijk allemaal zelf mee moeten doen, maar als je even de tijd neemt, laat zich ook nu nog veel navoelen van de wordingsgeschiedenis van de huizen.
Baumhaus, bij Drielandenpunt in Vaals, t/m 4 september 2011. www.unionbyfiction.nl
