Je stapt in de Willemstraat in Heerlen Kunstencentrum Signe binnen en eindigt in je kinderbedje. Hoe gaat dat in zijn werk?

Centrale figuur op de tentoonstelling Time Machine is Naro Snackey (1980). Zij richtte de hoofdruimte van Signe in met sloophout, foto’s en objecten. Een communiefoto handhaaft zich met enige moeite op een versplinterende houten ondergrond. Een glanzende print van twee oosterse koppen blijkt een afbeelding te zijn van twee nietige beeldjes die een eindje verderop op de grond staan. Een schildering van een klimrek maakt zich los uit de muur, valt er haast af. Stukje bij beetje rijst het beeld op van een Nederlands-Indonesische jeugd.
Om het thema van de expositie – herinnering – kracht bij te zetten nodigde Naro Snackey drie collega-kunstenaars uit, vrienden uit haar tijd aan de Rijksacademie in Amsterdam. Een gelukkige keuze, want de verschillende werken vullen elkaar aan en becommentariëren elkaar. Igor Sevcuk (1972) presenteert drie langere films, waarin hij onder meer op zoek gaat naar een verdwenen dorp in voormalig Joegoslavië. Meer dan een paar grafstenen, indirecte getuigen van vroeger leven, geeft het dichte bos niet prijs. Indrukwekkend is de korte video ‘Polyglotte grâce à Babel’ van Judit Kurtág (1975). Tegen de achtergrond van een portretfoto met wijd geopende mond (schreeuwend, extatisch?) en Mongoolse boventoonzang verschijnen in hoog tempo zinnen in beeld: “Mijn ouders hadden het over personages van Dostojevski en Tolstoi. Ik dacht dat het familieleden waren.” Hoe concreet herinneringen kunnen zijn en hoe misleidend. En hoe ze toch, tegen beter weten in, een eigen leven kunnen gaan leiden.
Inhoudelijk brengt ‘Time Machine’ niet veel nieuws. Sinds Proust weten we allemaal dat geuren, kleuren en geluiden ons op het spoor kunnen zetten van het verleden – en dat dat maar al te vaak een dwaalspoor blijkt te zijn. Wel biedt de tentoonstelling een rijke en overtuigende verbeelding van dat inzicht en dat is geen geringe verdienste.
Een toepasselijke afsluiting vormt het geluidskunstwerk van Jan Mech (1974). Het bestaat uit de uitspraak van het woord ‘Nebelland’, bewerkt tot een volstrekt onverstaanbaar, pulserend geraas. Mij bracht het rechtstreeks terug naar mijn eigen kindertijd. Mijn slaapkamertje lag aan een drukke weg. De onophoudelijk voorbijrijdende auto’s, vrachtwagens en brommers produceerden eenzelfde diffuus, half-gestructureerd geluidsgordijn. Daar lag ik weer met mijn konijntje onder de geblokte deken.

Time Machine. Kunstencentrum Signe, Willemstraat 91a, Heerlen. Van 14/10 t/m 24/11, do 14-19 uur, vr-zo 14-17 uur. Zie www.kunstencentrumsigne.nl.