Christina de Vos
Ze kent bijna niemand die het boek heeft uitgelezen. Veel mensen vinden Zonsopgangen boven zee (1977) van Jeroen Brouwers langdradig en onappetijtelijk. Maar Christina de Vos kreeg er geen genoeg van. Ze las het vier keer. De eerste keer was heftig, vanwege de inhoud, de volgende keren openbaarde zich de structuur van het werk: de compositie, de woordkeus, de poëtische lagen die de schrijver onder de handeling legt.
Die handeling is tamelijk beperkt: een man van bijna veertig en een half zo oude vrouw komen vast te zitten in een lift, op weg naar haar woning om de liefde te bedrijven. Het verhaal bestaat vooral uit de gedachten en herinneringen in ’s mans hoofd tijdens hun gedwongen samenzijn.
De Vos (1965) werd drie jaar geleden op het werk van Brouwers geattendeerd door het ro theater in haar woonplaats Rotterdam, dat een voorstelling wijdde aan Zonsopgangen boven zee. Ze werd gevraagd schilderijen te maken die gebaseerd waren op het boek, maar ze vond de termijn te kort. Nieuwsgierig geworden naar het boek las ze het toch, en daarna de rest van Brouwers’ oeuvre. Vervolgens wijdde ze alsnog een reeks van doeken aan het boek.
Een deel van die reeks is nu te zien bij galerie Wansink in Maastricht. Galeriehouder Bert Wansink werd ooit door Klaas Gubbels geattendeerd op het werk van De Vos, die aanvankelijk vooral (houtskool)tekeningen maakte. Die techniek gebruikt ze nu ook op haar doeken: de eerste aanzetten doet ze met houtskool, daarna komt de verf. De schetsen blijven, net als bij Gubbels, aanwezig: ze leiden de ogen van de kijker over het doek.
Het is helder, letterlijk transparant werk, zorgvuldig opgebouwd, met spaarzaam aangebrachte kleurtoetsen. Robuust en ongemakkelijk is het, net als Brouwers’ roman. Maar de schilderijen zijn nadrukkelijk niet bedoeld als illustraties. “Ik denk dat ik in mijn hoofd mijn eigen versie van het boek heb gevormd”, zegt De Vos.
Opvallend is de collagetechniek die ze daarbij gebruikt: zoals vroeger bij haar tekeningen plakt ze stukken doek op het schilderij. Het biedt haar de vrijheid om als het ware opnieuw te beginnen.
Zoals bij veel tekenaars die gaan schilderen, heeft het gevoel van onherroepelijkheid van het werken met (acryl)verf op doek haar lang weerhouden om te schilderen.
Nu ze haar eigen modus heeft gevonden, is dat voorbij. De expositie Zonder zon laat werk zien waar stiel en thematiek op pakkende wijze samenvallen.
Christina de Vos, Zonder zon. Van 2 september t/m 13 oktober, Galerie Wansink, Kapoenstraat 20 Maastricht. www.galeriewansink.nl
