Feuilleton: Jezus met erectie

jaar na jaar hetzelfde gewas op hetzelfde stuk grond wordt verbouwd, waardoor er geen vruchtwisseling plaatsvindt en de bodem uitgeput raakt. In de documentaire film Cultivated Stories van Åsa Sonjasdotter toont een graankenner een waaier aan historische graangewassen die hij opnieuw probeert te telen, hij noemt hun mysterieuze namen: de rode dit, de zwarte dat… De close-ups van die poëtische graansoorten, wuivend in het veld, maken zichtbaar hoeveel schoonheid verloren is gegaan nu we, met dank aan de technologie en de hang naar efficiëntie, zijn uitgekomen bij één enkele soort, eentje zonder franjes. Wat de tentoonstelling maar wil zeggen: kunst laat zien dat variatie juist voedend is, dat al  wat ‘anders’ is, er net zo goed bij hoort. Werken in Monoculture herinneren eraan dat we in het verleden het een en ander iets te gemakkelijk onder een matje hebben geveegd; de kunstenaars attenderen ons op de ene na de andere ‘monocultuur’ in ons bestaan. Indrukwekkend is de gigantische houtsnede van Kerry James Marshall: twaalf panelen waardoor je langs de muur van een levensgroot afgebeeld huis lijkt te lopen en bij de deur binnenkijkt naar zes zwarte mannen in ‘normale, saaie, huiselijke’ omstandigheden. Ze zitten, eten en praten. In maat en afbeelding gaat Marshall de confrontatie aan met de monocultuur in de kunst die eruit bestaat dat museumcollecties in het algemeen weinig schilderijen hebben van en met zwarten. Kerry James Marshall bij zijn ruim vijftien meter brede werk Untitled, 1998–1999. foto M HKA Werk uit allerlei disciplines, van architectuur tot literatuur, dat onze neiging tot eenkennigheid verwoordt, is aanwezig. Vanachter ramen knipogen filosofische publicaties van Marx, Nietsche, Arendt en de Beauvoir naar de bezoeker, er zijn schermen met inmiddels bevreemdende video’s van simplistisch exotisch voorgestelde Afrikanen. Zij begeleiden bijvoorbeeld de gedetailleerde, traditioneel geschilderde gouden iconen van de Oekraïense Oxana Shachko. Je denkt: ‘Wat doen die hier?’ Bij nader inzien blijkt die Jezus aan het kruis een erectie te hebben, en zitten de heiligen vergaard rond een minutieus weergegeven roulette. – een sneer naar de monocultuur van het Oekraïense patriarchaat. Monoculture, Een recent verhaal. Van 25/9 t/m 24/4 in het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen. muhka.be